Hòs en Val de Garona, Carole Delga i passa

Soi passat a Hòs ([hòs] e en francés Fos) ièr ; i aurà suspresas sul bilhet aquel e sobretot una presentacion d'un chòc economic pichonet mas caracteristic de la falhida del sistèma de la decentralizacion francesa, Val de Garona, Varossa e Sud-Comenge. Serà ambe l'escasença de la visita politica de na Carole Delga a Hòs en Val de Garona, per amistat ambe lo cònsol de Hòs. L'acarament de la decentralizacion fàcia a l'autonomia d'Aran... Hòs paga caríssim la falhida del sistèma francés, mas vòlon pas abandonar, e o faràn en collectiu, l'identitat de vilatge mobiliza ; fauta quicòm en mai ne soi segur.

La situacion economica de Hòs es un exemple mondial de chòc politico-economic, mas pas un sol estudiant de las « grandas » universitats d'economia de la Toulouse Business School ne farà un subjecte d'estudi, fau al mens saber l'occitan, lo catalan, e l'espanhòl en mai d'un bon francés ; els parlan anglés e pensan mondial e grand, e son a la television francesa o recebon prèmis mondials suls conceptes economics. 

Carole Delga presenta la situacion de Hòs coma un problèma rural, per aver una pensada conjunt per totes los parçans rurals de la region administrativa Occitània ; fau escotar l'entrevista.

E quand sabèm de quina manièra la convidacion se farguèt e de quin objectiu es estat l'elegit de cònsol de Hòs : la situacion economico-politica dona a pensar e benlèu a ne tirar aviat resorgas per potingar realament la maissanta situacion qu'avèm dins aquel val de Garona, en bais del departament administratiu francés de Garona Nauta (lo Conselh Territorial èra representat) ; aquí ont lo Conselh Territorial (departament 31) fabrica una politica al entorn duna pista ciclabla (grandament subvencionada per l'Union Europèa, 65%) o un pertús rotièr alara que per passar d'un sistèma de distribucion de buses a travèrs la frontièra es encara un real problèma, problèmas juridics de liure mercat que Macron a pas potingat.

Mas es que lo problèma es pas simplament un problèma d'estructura economica e de dinamica que la Val d'Aran pòrta a Hòs, mas tanben Arlòs, Sant Beath, Marinhac (Varossa e Sud-Comenge).

Fau alara melhor comprendre la creissença economica d'Aran ; debutada ambe l'arribada de l'estatut d'autonomia d'Aran e l'investiment clar del politic catalan dins la montanha occitana, aquela val d'Aran; mas la gestion aranesa (na Pilar Busquet e Medán per exemple) a ajudat a l'adaptacion, a l'estrambòrd d'identitat de la Val d'Aran, del pòble aranés.

Anuèch entre Hòs e Les-Bossòst-Vielha i a un gap immobilièr, un gap administratiu, un gap politic, un incompreneson granda a totes los nivèls ; lo PIB de la Val d'Aran es al nivèl del PIB tolzan, lo PIB de Varossa e Comenge es aquel de totas las vals pirinencas de l'Estat francés, maissant ; vist la creissença del còst immobilièr en Aran (benlèu tanben artificiala mas es una realitat vesedoira), la populacion aranesa trapa solucions immobiliàrias fòra, aquí dins las vals abandonadas de la mala gestion de la decentralizacion, e i trapar oportunitats que fan lo chòc de la pichona botiga de Hòs, mai tanben d'un sistèma de pensar lo politic que pensa primièr subvencion e non pas iniciativas privadas (lo privat a sovent fugir a Tolosa) mentre que los vièlhs son tornats per s'alenar melhor.

Hòs es la fotografia clara de la falhida francesa en Occitània. E çaquelà los elegits se passeja encara aquela la bandièra francesa quand la visita es tolzana !

E malgrat tot, res es estat comprès, los elegits creson encara a las subvencions (son estats los primièrs a dire un jornalista que se passejava per astre qu'an recebut subvencions) ; escotats lo cònsol màger dins la vídeo junta; evidentament es submergit pel problèma, es un sant òme a quí la populacion a laissat la clau d'un ostal que ... serà complicat, per el, de sobreviure politicament, e sobretot economicament ; enbarrat dins un sistèma francés de dona las clau al mercat mondial sense aisina politica förta (autonomia de gestion) ; mas quí vòl de la plaça ? Digun.

Carole Delga, dins son anciana circonscripcion, arriba donc coma una ajuda, coma una genta Bernadeta Sobirós a Lorda ; mas encara de l'ancian sistèma.

Lo novèl sistèma es aquela pichoneta botiga sul costat de la rota, a pauc de quilomèstre del grand supermercat de Boya-Les-Bossòst (luòc de diversitat comerciala e sovent espanhòla) ; es lo chòc de dos sistèmas, l'artesanat coma lo comerci mondial en val de Garona, entre autonomia e decentralizacion, es pus simplament un chòc de taxas d'Estat ; un chòc mondialista economic e d'una pensada de país ; la botiga pensa que l'occitan serà una aisina per federar las pichonas iniciativas ditas ruralas (per l'administracion de la decentralizacion).

Lo sistèma novèl es una iniciativa d'una ciutadana aranesa de cultura catalana que crei a l'iniciativa privada, associativa, dels ciutadans occitans ; es un enveniment pel Conselh Municipal de Hòs, e aquela Catalana d'importacion en proximitat es un grand eveniment per la lenga e la cultura occitana, perqué i a pas d'apriòri per ela (la cultura catalana ajuda) ; ara lo comèrci es lo sol espèr pel vilatge dins un sistèma immobilièr de Hòs que s'acaba ambe ostalasses qu'an viscut un sègle e que son a man de morir, dins un sistèma de vida umana que la populacion a fugit cap a Tolosa, Tarbas, o Sant Gaudens.

La visita de na Carole Delga, en vesina, es grandament un encoratjament bèl, mas serà pas sufisent (o afortirai). La decentralizacion es la falhida dins lo cas de la Val de Garona en Comenge e Varossa. Lo sistèma politic assajarà de nos far entendre qu'es pas vertat, per damorar en plaça ; mas solucions positivas existísson, per aver a bastir una volontat collectiva en Val de Garona.

Lo grand espèr dels artesans regropats aquí es la poténcia de la consciéncia de país, d'un país occitan, en Val de Garona (na Carole Delga ne sembla aver consciéncia) ; l'espèr es que lo consomador s'arrestèsse e crompèsse al país, a Sant Hòs (en tornar de la Val d'Aran...).

Dempuèi aquel pichonet bilhet, pensi que tot lector aurà coma tòca de trobar un mejan de lor donar rason ; arrestatz-vos a la botiga occitana dels artesans de Hòs ! (Fos), mercés per els e per un projecte occitan de l'economica artesanala occitana.