arcuèlh

dilluns, de desembre 17, 2007

Immigracions e passatges en Occitània
Es important de saber que los Occitans e las Occitanas son venguts d'un substrat de populacions celticas e ibericas, puèi d'autres pòbles son arribats dels nòrds o de l'èst per donar una autres imatges a l'espaci nacional occitan.
Tota la toponimia de l'Occitània de uèi es passada a las motluras celtica e iberica ; e los Occitans e las Occitanas son la resulta d'una mescla de populacion, l'exemple europèu.
Puèi son arribats los fenicians, los grècs, los romans, los merovengians, los ostrogòts,
los visigòts, los amazighs, etc ... e pus tardivament los franceses.
E ara avem la lenga occitana...

diumenge, de novembre 04, 2007

Genèsi d'un problèma : lo nacional esquerrisme francés

Quand legissi « Lo principi de las nacionalitats », p,14 del libre de Gérard Noiriel, se pòt qu'anotar de cap a cim l'article,,, Avem pas los meteisses principis istorics, gaitem la meteissa istòria al meteis endreit ? Non de vertat ...

«Los istorians s'acòrdan per afirmar que las nacions al sens politic del mot an pas debutat l'espelida sense qu'al XVIIIen sègle, al moment que los progrèsses de la cultura escricha an permetut l'emergéncia d'una « républica de las letras » en Euròpa, Tal l'a sotalinhat Anne-Marie Thiesse, « ren e mai internacional que la formacion de las identitats nacionalas »1,, En efèit, son estadas las lutas de concurréncia oposant mantunes individús que párlan cadun en nom de la « nacion » que an jogat un ròtle decisiu dins lo desvolopament d'aqueste procèssus identitari,»

Jà ambe aqueste paragrafe n'avem pron,

Jo me demandi çò qu'èra las letras occitanas de l'Edat Mejan, pas sonque poësia ? Car ben segur totes los tèxtes oficials del Ducat d'aquitània, dinca l'arribada dels franceses, son estats escrits en gascon, de mai dinca 1789, la lenga oficiala de Bearn -un Estat associat a França- e quatre-cent còps mai bèl que lo Monègue actual, es estada interdicha quand la republica a destrusit un sistèma administratiu normal dins l'Euròpa del XVIIIen sègle,

Aqueste paragrafe pòrta una granda ignorància de l'istòria de l'Euròpa, e dels territòris que França a fagocitat,

Mas dins los paragrafes següents veirem que l'afar es mai grèva,

«Cal primièr destriar dos nivèls dins aquestas concurréncias, Lo primièr es aparegut primièr en França, Aquò son los enjòcs de politica exteriora, que plaçava sus l'enpont en batèsta los representants de l'aristocràcia e los de la borgesiá cultivada (adèptes de las Lumières), que explícan lo triomfe de la definicion revolucionària de la nacion de 1789, Es aiçí un sinonim de «pòble» o de «terç estat», Dins lo seu famós assaig sul subjècte, l'abbat Sieyès assegura que los nòbles son mantunes estrangièrs, Prepausa de los remandar dins las loras «forèsts de Franconiá», car se díson els-meteisses aital mantunes descendents dels Francs2

Es vertat que quand los nòbles occitans, qu'avián lo poder per eiretatge e que un parlament deviá d'assegurar la validitat del poder, èran vertadièr estrangièrs en l'Estat de la dictatura franca ; senon los nòbles franceses èran de vertat venguts d'en defòra, Sabi pas se lo París de uèi sabiá la riquessa del saber dels nòbles d'Occitània ? Amai de la noblessa ? Car es ben ambe l'arribada de la republica unificatritz que la nullitat culturala a pujat dins totas las estradas de la republica parisenca, Cal tornar dire que los Parlaments de Bordèu e Tolosa, per parlar de los que sabi, èran representacions de l'aristocràcia e de la borgesiá de las ciutats e las ciutats èran ambe un poder sus un espaci que los reis franceses, aprèp la conquèsta, an dividir tal l'estimavan, en província per la representacion del rei, e en generalitat per crubar la moneda de las talhas degudas al rei conquesidor, En 1789, los pòbles èran talament pauc sinonim de nacion, que lo primièr 14 de julhet es estada la fèsta de la federacion, e se parlava « dels pòbles de França »,,, De mai l'unicitat uniformizatritz èra pas encara una vista politica, car los dreits de l'Òme son estats tradusit en 7 lengas, que mantuens avocat de Guièna se ne son fait los traductors en gascon, clar que la lenga administrativa d'Aquitània damorava dins los ments, e que l'unicitat lingüistica de uèi èra pas la règla, unicitat lingüistica qu'es non declarada dins lo tèxte que ai legit,

« La Revolucion francesa a donc dubèrt un primièr front, que damorarà central dins las lutas politicas concernant « l'identitat nacionala » dinca la fin del XIXen sègle, Opausa los republicans (l'« esquerra » del moment), que defendon la nacion, e los monarquistas (la « dreita »), que recúsan aqueste vocabulari car contèstan la legitimitat del sufragi universal e lo principi d'egalitat entre totes los ciutadans,»

Cromwell l'aviá jà dubèrt mantunas annadas abans, en descapitant lo rei d'Angletèrra, Me sembla qu'a Lyon e Bordèu los pòbles que se son levats contra los dictats parisencs èran amassats al entorn d'un autre projècte que la dictatura del proletariat version modèrna, que legissi aquí, La legitimitat del sufragi universal èra questionat per rason de l'unitat del reialme, qu'èra pas brica vertat d'aquestes tempses, Aital, lo rei èra sus l'idèa d'una refòrma de l'impèri, e la famosa « esquerra » èra sus un projècte d'uniformizacion democratica, que fa tant de mal en Africa actualament, lo modèl de las destruccions de las estructuras democraticas que son las cellulas de las nacions (tal que ne fa la descripcion los tèxtes romans ancians), Amai, la dita « esquerra » lutèt per establir la ciutadanetat, per justament passar aquesta definicion latina de la nacion, Mas los tèxtes son interpretats ambe lo punt de vista d'un contemporanèu a Sarkozy, pas dins lo contèxte del moment, Cal tornar dire que Bearn èra un Estat independent quand la revolucion liguèt sus la corona reiala franca, e que son estats assimilats tals vulgars esclaus parisencs, sense respèctes dels dreits del pòble de Bearn, de la meteissa manièra que lo rei de França respectèt pas los dreits del pòble d'Aquitània aprèp aver ganhat la batalha de Castilhon, aprèp mantunes massacres e un exilh de Peir Berlan al cap de Medòc, per zo tornar pas veire dins las carrièras de la ciutat ducala, Bordèu ; es d'aquestes tempses que Bordèu a cambiat de nom, 1470,,,

Jo me demandi se aquestes istorians parisencs sabon l'Istòria d'Aquitània ? Segur que devon parlar dels escrits de Montaigne e Montesquieu, mas sense téner compde del contèxte politic d'aquestes escrits, Abans França exagonala de uèi, i aviá de vida suls territòris conquistats !

«Abans de tornar sus aqueste punt, voldriái leugierament parlar del segond enjòc nacional, Desmostra, el atanben, l'ideal de liberacion dels pòbles proclamat en 1789, mas se focaliza sul aspècte sancierament daissat de caire pels revolucionaris franceses : la liberacion de las culturas popularas contra la cultura classica espandida dempuèi lo castèl de Versailles, L'occupacion d'una partida de l'Euròpa per las tropas napoleonianas an estimulat aqueste movement de resisténcia, Es dins los Estats alemands que se desvolopa ambe lo mai de fòrça, Mantunes filosòfes tal Herder, puèi Fichte e Jahn fargan lo concèpte d'«identitat nacionala» en crear un mot novèl, «Volkstum», que serà tradusit en francés per «nacionalitat», Per aquestes militants revolucionaris, en luta contra l'aristocràcia, lo critèri fondamental que definís una nacion, es la beluga de vida, es de dire l'intelligéncia que li dona la seuna personalitat3

A prepaus d'estimulacion, voldriá puntejar los "referèndums" militars napoleonics per fagocitar Niça e Savòia. E l'istorian francés pensa que en Alemanha se sariá debanat d'una faiçon diferenta ?

Los franceses son los mai fòrts ! Quand arríban tot cambia, son belugas de vida !! Quand los franceses legiràn l'istòrias dels problèmas dels Habsborg per apatzimar Alemanha, comprendràn que l'arribada dels franceses los a ajudat per desvolopar una contra-poder a la dinastia en plaça, mas lo fuòc existava jà ! Lo fuòc existava dempuèi Carles V !!! Quand los franceses seràn pas ufanoses de çò que fan ? Aqueste jorn benlèu la planeta virarà melhor,

La tropa napoleoniana -arribada en Alemanha- son estadas vistas tanben coma lo poder dels Habsborg ancians, e combatudas tre que las cartas son estadas claras : impausar una autra mena d'exclusion dels pòbles per una administracion bonapartista d'Alemanha,,,

Alara los paures filosòfes alemands son devenguts los supletius del poder militar francés, pas una liberacion dels alemands,

«los filosòfes, las filosofias e los istorians que se son aplegats favorablament per l'unitat d'Alemanha an plaçat primièr matunes critèris de «mêmeté» (exemple : la nacion alemanda existís car totes ne son membres los que párlan la meteissa lenga) e mantunes critèris de l'«ipseïstat» (exemple : la nacion alemanda existís car possedís una memòria collectiva e de las tradicions especificas), Gràcia a un bèl trabalh collectiu de collècte de las tradicions popularas, de transformacion dels patois en langages écrits e codificats, aquestes sapients an jogat un ròtle essencial dins l'«invencion» de las identitats nacionalas,»

Paura memé tè !

Aqueste meteis trabalh França zo nèga devath un principi revolucionari contrari als principis alemands !!

Aqueste afar de mêmeté es l'etnisme ! Mas quitament per l'Alemanha, l'afar fonciona mal ! Car lo neerlandés es una ortografia del plat-deustch, e l'alemand de Suïssa es pas estat integrat dins lo trabalh aqueste, La mêmeté es un engana pec, un concèpte pels franchimand, encara, o pels membres del PNO (canal istoric del GPO).

Èra dels tempses del romantisme del XIXen sègle que se sabiá pas trabalhar sus la lingüistica, e alara sobre concèpte politic clar se fargava lenga e escritura non-istorica, sense diacronia, sense estudis lingüistics serioses, lo metòde francés d'ara al XXIen sègle,

L'etnisme es pas estat aplicat en França revolucionària, perqué senon, l'Estat seriá estat tot pichonèl, l'Iscla de França benlèu, Amai la literatura tant pichonèla tanben, qué ...

Donc, es ben lo projècte reial que a passat la revolucion francesa, de l'aristocràcia (pluralista etnista) a la borgesiá (uniformizatritz per aver un mercat unic ambe una lenga unica e singulara, veire universala), lo projècte reial es estat transformat en bonapartista, sense gaire de dificultat [ara esquerrista francés!], tot parier en fargar una simplisme de gestion de l'Estat parisenc ; la democràcia es la gestion del complèxe, lo militarisme francés estima mai l'uniformitat lingüistica, l'esquerra francesa es sus aqueste projècte, e s'en rendrà compde un jorn ?

Jo me demandi perqué, sapient aquestas basas faussas, se posquèsse escriure tant d'estupiditats en pauc de linhas de la part d'un istorian francés ?

M'arresti aquí e conselhi pas la legida del libre, o alara per ne destriar las estupiditats, Es que l'esquerra francesa serà jamai intelligenta, un jorn ?

Preferissi legir Jean-Louis Davant dins Enbata !

1,Ricoeur a degut fargar los seus neologismes car la pauretat de la lenga francesa permet pas de destriar aquestas doás caras de l'identitat, La «mêmeté » es designat pels mots « gleichheit » en alemand e « sameness » en anglés; l'ipseïtat per « salbsheit » e « selfhood » ,

2? : 3 es notat aital sul libre,

3? : 4 es notat aital sul libre,

diumenge, d’octubre 21, 2007


Entrepresa/associacion e democràcia e occitanisme

Lo dorsier de Sciences Humaines es pron ben fait ; se pòrta plan e se legirà ambe interès ; çaquelà cal apondre mantunes comentaris devath la fòrma d'una experiéncia que pòdi aver agut pendent mantunas annadas, e en Occitània. L'autogestion es la dralha agradaiva que es portada per mantunes interlocutors de la revista francesa, aital per contrapunt la revista a lo gèni de donar la paraula a un sociològue, Michel Lallement, per una entrevista-article titolat : «L'autogestion, una histoire contrariée ». Me soi interessat a la question : « Quines partits politics an portat aqueste movement ? » la responsa es bravament utila per la meuna istòria de l'occitanisme : « Sul plan institucional, es la segonda esquerra, es de dire lo PSU d'un latz e la CFDT de l'autre, dimension programatica : èra un projècte per bastir una societat en fòra dels esquemas incarnats per una partida del capitalisme, d'un autre ltaz pel socialisme d'Estat, sobretot en periòde de guèrra freda, que los dos modèls s'opáusan. Lo congrès de 1970 de la CFDT bota l'autogestion al còr del seu programa e es tanben lo programa de la segonda esquerra pausada per Michel Rocard en 1977, còsta a la vièlh esquerra estatista./I a una recuperacion tardièra del Partit Comunista [ndg : francés] a la fin de las annadas 1970. A la debuta, lo PCF èra pron ostil a aqueste mot d'òrdre autogestionari, perqué aquò dintrava pas brica dins lo cadratge del centralisme. Mas la falhida del socialisme real a l'Èst e los escases electorals d'un PC [ndg : francés] que declinejava a la fin de las annadas 70 l'an trigossat a tornar préner lo mot d'òrdre.»

Los partits obrièrs en general son a la remòrca de las idèas politico-entreprenarialas nòvas [dins l'Estat francés], mentre que la borgesiá, nautament rica, se trigossada per la vision monetarista e nacionalistas dels americanismes, per plaçar sa moneda non pas dins l'economia capitalista de França o d'Euròpa, mas en daissar los financièrs novaiòrqueses d'o far, un engana que sabem... per l'economia francesa e europenca actuala, e l'occitana encara mai.

Aital dins la segonda esquerra s'i trapa l'occitanisme bravament abans la pujada de l'esquerra ecologista, puèi de l'ecologisme dich ni-ni.

Donc un fum d'occitanistas an creseguts a l'associativisme e a la creacion dels scop (formula juridica pron diferenta mas que supáusan una certana democràcia tre la debuta de l'afar) ; son cadut suls problèmas de l'enjòc que representa la gestion del poder de governança dins las estructuras causidas, qu'èran causidas associativa e scopista per una rason ideologica.

Ara, tre que lo PSF a donat las aisinas per sos-emplegar -es de dire sense carga [sense retirada pagada per els meteisses donc]-, una secretària -sovent res qu'aquò- per poder picar a la maquina, a l'imatge de çò que avián dins lor luòc de trabalh costumièr (sovent l'E.N.), an pas realament ajudar al desvolopament de las activitats militantas ... e las associacions se son encargadas d'una estructura pesuga que ajudarà pas a la melhora visibilitat de las activitats, sense aver de far lo trabalh prioritari de dubertura extèrna, pas brica de la competéncia d'una secretària; mas lo salari èra la bèla carga ! Quasi tota la carga, donc la subvencionita es devenguda un element màger per la sobrevida d'aquesta associacion e lo personal politic i trapava un sistèma captiu [quand se ne servissián pas per contra-ròtlar foncionaris qu'èran jutjats politicament instables], sense realament fargar una politica lingüistica, causa fòrça demandadas pels meteisses occitanistas. Las paradòxas d'aquestes percors es que l'argent public es estat pauc utilizat per fargar una politica esperada [e avem perdut aital mantunas generacions de locutors/locutriças naturals/las que aurián pogut ajudar la melhora recuperacion lingüistica], e l'emplegat a una cotisa de retirada pauc interessanta ; èra de « gagne petit » ... l'occitanisme èra çaquelà tranquil e paure de las pichonas subvencions.

E ara sabi una scop que pòrta una certana faiçon l'implicacion del personal, vist que son votaires per l'estratègia de l'entreprise, mas a contràrio la democràcia i es estada tanben maltractada en çò que concernís la minoritat al nivèl del seu salari, e la consequéncia es la sortida de l'emplegat, e la pèrda del dreit de vòt, alara que fasiá quasi partit de la debuta del projècte.

Dins totes los cases, lo problèma damora, se cal daissar de trabalhar ambe un emplegaire, o un emplegat, la separacion serà dolorosa per la scop o per l'associacion, car coma per totas las entrepresas, la separacion es jamai preparada a la signatura del contacte en CDI, alara que quand es en CDD lo problèma se pausa bravament mens.

Ara dintram dins l'actualitat del cambiament de contracte per totes/as, cal pas generalizar lo CDD coma l'UMP zo vòl mas me sembla qu'un contacte en CDI ambe module per ne sortir, es la bona faiçon de veire la democràcia dins lo sistèma economic.

E de tota manièra l'entrepresa o l'associacion es pas un conte de la famosa Comtessa Segur ! E malastrosament quitament en Occitània, es pas question de pensar nacional e occitan... es domaus.

La revista prepausa un ligam que foncionarà pendent tot lo mes de novembre, picatz aquí.

Mots claus Technorati : , , , ,

dijous, de setembre 06, 2007

Psiquologisme e páurs

«What we call "progress" is the exchange of one nuissance for another nuissance» Çò que se sona "progrès es un cambi d'en anuèg per un autre. Henry Havelock Ellis, psiquològue sexual e reformista social britanica.

E la frasa, pels catalans e per las catalanas, es pron d'actualitat, els que an escambiat lo franquisme dictatorial per lo pòst-franquisme o borbonisme votacional.

Aquesta frasa es la del jorn per Logos.

Uèi vos prepausi un tèxte en rapòrt ambe l'afar Èric Bertran o l'apendiç de dangièr per l'Espanha ... Los Espanhòls pòst-franquistas e "democratas", de còps que i a ministre actualament a Madrid, es un "dangierós terrorista" ; vist l'escala de valors dels franceses, pòdon dire que per els tanben lo qualificatiu es valable, mas damora que es anormal per l'istòria meteissa de l'Èric Bertran, lo ciutadan que vòl simplement l'etiquetatge dins sa lenga, al seu país lo mai parlat, Principat de Catalonha.

Mas tornem a l'afar psiquanalitic que vos vòli prepausar. Es un tèxte d'un libre pron conegut sul tèma : Adam Philips « Lo Poder Psiquologic ». Lo capítol 3 se sona páurs.

I - Coma soi tengut provar l'existéncia d'una burla universala ? Antony Kenny, Rason e cresença.

Idries Shah conta una istòria que sembla d'origina sofiá quitament s'existís mantunas variantas dins d'autras culturas. Mullah Nasrudin es dins lo pati de la maison e escampilha mantunes grans de milhs. Un òme que passa s'atuda e zo gaita extremament chepicat.

- Mullah Nasrudin, se demanda, perqué escampilhas aquestas granas de milh ?

- Per temperar los tigres d'arribar aquí, se respond lo Mullah.

- Mas i a pas cap tigre per'aquí !

- Vertat ! ... Eficaç, de vertat ? Dís lo Mullah.

Me voldriái servir d'aquesta istòria per bastir la meuna primièra parabòla psiquanalitica sobre la páur. L'istòria se n'en pausa mantune nombre de questions.

E i a efectivament agut mantunes tigres dins la vida de Nasradin e es pervengut a lo recusar gràcia a mantunes grans de milh ? O aquesta istòria s'inscriu dins un ritual simbolic transmetut de generacion en generacion e apartenent a una cosmologia beucòp mai bèl ? La vida de Nasrudin es estada efectivament amenaçada per mantunes tigres e a pensat la solucion de las granas de milh que, per pura coïncidéncia, s'es trapada eficaça ? ( escampilhèt de milh e, tal los tigres son pas jamai revenguts, ne dedusiguèt que lo seu sistèma foncionava).

Aquesta istòria permet de temporar aqueste gènre de consideracions fastidiosas, un pauc a la manièra d'una nhòrla. Tal unas granas de milh, se tempora a l'eficacetat. Avem enormament de mal de pensar que lo Mullah s'enganèsse, que es ridicul o que s'engana. Es nosautres que risquem d'èstre ridiculs en adoptant una pausicion de superioritat. A la fin de l'istòria, sem ben forçats de nos questionar quantes de temps avem nosautres durar a escampilhar granas de milh e que son los nòstres tigres. Coma pel caminaire que s'es atudat per demandar al Mullah çò que fasiá, seriam benlèu alebrit se s'escampilhava de milh en plaça de jo. Aquò laissariá de pensar als tigres. Lo Mullah, el, a visiblament ben l'intencion de non pas los doblidar. Los grans de milh son la seuna manièra de se brembar.

Estimariá redusir la portada d'aquesta istòria, l'interpretar donc, e l'emplegar per parlar de la nocion de defensa en psiquanalisi o dels «mecanismes» de defensa, tal se los crida sovent per donar compte de lor natura mecanica o compulsiva (lo fait qu'aqueles son mantunas operacions inconscientas). Las defensas del me son activadas per la páur e, en meteis temps, servísson a la regular. Es a èlas que l'organisme crida per evitar d'èstre capvirat per mantunes estimulis. Fòrça es donc d'imaginar que lo me sap jà (benlèu insconscientament) que son los tigres, çò que representávan -sap çò que nos fa páur e que nos cresem incapables de mestresar. (Sauriam benlèu atanben enveja de saber, tal Sartre, ont lo me va cercar aqueste saber.) Fòrça nos es atanben de suportar que lo me -de critèri estetics e morals-, quitament se èra sense saber çò qu'èra un tigre. ( Lo me defensiu s'es fabricat una morala que li ven de la páur e que li permet d'anticipar : «prejutja » per non pas aver a jutjar, per non pas tròp pensar.) L'istòria del Mullah nos ensenha que la páur, tal un desir, nos explica pauc de causa sus l'objècte. Impossible de passar de las granas de milh als tigres sense explicacion. Nòstras defensas nos ensenhan pas forçadament sus çò que nos protegem o çò que nos fa páur. L'interpretacion es donc necessari. L'explicacion del Mullah demanda a èstre explicada. De fait, per definicion, una defensa primitiva (tal lo concepte de clivatge en çò Klein) creada l'illusion que l'objècte de la páur podem parier emplegar mantunas granas de milh per nos protegir dels tigres.

Contrariament al milh del mullah, mantunas de nòstras defensas nos para pas sonque de l'objècte presumit de la nòstra páur, nos para atanben de saber qu'aqueste objècte existís. Mas qu'aprenem la manièra que bastissem nòstra defensas -travada, clivatge, projeccion, negament- sobre çò que nos fa páur ? Lo bon sens diriá que l'enemic se reconeis a la seuna armadura e que la páur s'enebís se a pas cap d'objècte precís. (La question d'Auden « Un boclièr es una arma ? » acaba çaquelà de complicat lo problèma.) L'istòria del Mullah nos explica que la páur es al lindal -un estat intermedari- entre lo saber e la supersticion. Lo fait d'escampilhar mantunas granas de milh pròva siá qu'aquò fa fugir los tigres, siá que i a pas cap tigres dins la region. Es aquesta incertitud reconfortanta, aquesta neutralizacion provisòria del dobte, que baila aqueste tipe de defensa tant eficaç. Lo Mullah fa viure la possibilitat dels tigres, la possibilitat d'una excitacion dangierosa, e li fa gràcia per las seunas defensas.

D'un punt de viste psiquanalitic, la manièra que bastissem las nòstras defensas fa qu'inconscientament convidem -gardem lo contacte ambe- çò que nos fa páur. Escampilhar mantunas granas de milh es una manièra de pensar als tigres (tot parier que lo tristum pòt èstre un mejan de tornar dire çò que fauta dins la seuna vida). En bastir la páur tal una fòrma de desir, en la descriure tala una mena d'excitacion particulara, la psiquanalisi a transformat l'objècte de la páur -l'endreit que s'es installada, los tigres -en paradòxa : al encòp insasible e irresistible. Pas mai qu'ambe un doble, l'objècte del desir, zo podem pas trapar e li escapar. Tal un nevròsi, nos elonhem sempre de çò que recerquem. Lo nevrozat se trapa sempre aquí ont se voliá pas anar. [...] p. 85

Me sembla que la darrièra frasa, per acabar, es pron eficaç per parlar dels espanhòls e de lor estat nacional psiquologic, e de lor Estat centralizat e borbonista, meteis.

dilluns, de setembre 03, 2007


Planificacion lingüistica e Politica lingüistica

Louis-Jean Calvet es pron conegut per la seuna bibliografia e sa biografia al entorn d'un tèma, la sociolingüistica. Es d'Occitània, podriá èstre de Singapor tot parier, Occitània dona cap valor a l'afar (mas sembla important d'o saber per la biografia), es professor a-z Ais-de-Provença, e pòrta un messatge descriptiu pron clar el nivèl lingüistic, e en lenga francesa. Aital dins lo seu libre "La guerre des langues - et les politiques linguistiques" ajuda a la pensada occitanista sul fial de la militança per la nòstra dignitat lingüistica, de las nòstras dignitats lingüisticas planetàrias.

[...]

Capítol 10

Politica lingüistica e planificacion : las primeirias.

Los cinc capítols que son abans donávan totes, ambe l'angle plural, lo meteis subjècte, la faiçon que los locutors vívon e gestiónan lo plurilingüisme. Avem tractat dels tèmas diferents (familha, mercat, lengas veïcularas, etc.) e i avem emplegat las primeirias diferentas (enquèstas per questionari o per observacion, descripcion de lengas, tornar bastir l'istòria de las lengas a travèrs l'estudi de documents, etc.). Mas dins aqueste cas, quinas siaguèssen los tèmas e las primeirias, la leiçon de las nòstras analisis e de nòstras enquèstas es la mesma : darrièr los rapòrts de lengas, son los rapòrts socials que s'i trapa, e que testimonèjan dels fenomèns lingüistics que descrivem. Anem ara daissar aqueste camp de batalha, aquesta gestion in vivo del plurilingüisme e dels rapòrts entre las lengas per ne venir a la gestion in vitro d'aquestes fenomèns, es de dire a l'intervencion dirècta o volontària dels poder politic dins lo maine lingüistic. E, per debutar, anem dins aqueste cortet capítol botar al clar mantunes mots claus, prepausar mantunas definicions que emplegarem en punts de referéncia.»

Es un libre essencial pels franceses, ESSENCIAL, e pels occitans/nas entà saber ont ne son, de la planificacion o de la politica linguisticas.

« Se parla fòrça de politica lingüistica e de planificacion lingüistica dempuèi mantunas annadas, dempuèi qu'en 1959 lo lingüista american E.Haugen a portat l'expression language planning dins un article consacrat a la situacion lingüistica de Norvèja.[...]»

L'Institut d'Estudis Occitans a portat sus las seunas pichonas espatlas, de mai en mai bèlas çaquelà, las doás causas lingüisticas que Louis-Jean Calvet ne parla. Mantunes an volgut far parier, e vist lo trabalh enòrme, l'escasuda es estada mens bèla, veire bravament desproductiva. Sol damora l'IEO, d'autres fan de faiçon militanta e puslèu politicament orientada de decision lingüistica politica, d'autres fan de planificacion sense saber çò que es la planificacion ; e l'IEO soleta capita de poder duèrbe mantunas pòrtas, ambe los seus pichonèls mejans e l'abséncia de reala volontat politica ; es que las causas van cambiar ? Es que los politicians/anas legiràn Louis-Jean Calvet ? L'IEO es tanben criticable, e espèra tanben la vòstra participacion, demandatz a David Grosclaude, lo seu president.

dijous, d’agost 30, 2007

Migrar es ges natural per l'espècia umana.

Uèi ai en man un libre d'en Progreso Marín, que conta una istòria universala, la d'una migracion politica, que conta una migracion forçada, per anotar lo libre vesi pas qu'una anciana cronica que ai difusit sus un ràdio d'Agenés en 2003. Lo libre acaba de sortir en lenga catalana, "La Dolors - una vida per la llibertat", edicions Pagès.

Al sègle tretzen son los catares que an agut d’anar viure sus las « terras incognitas » dels païses ibericas ; son partits car las tropas reialas francesas los an caçats de las tèrras lengadocianas. E … M.Youssef Chaïn prepausèt un filme sus Avarroès, un filosofe d’aquestes temps, « Le destin » comença sus un lenhièr, aiçò es prepausat en lenga francesa a Carcassona, al sègle XIIIen ( lo francés existava pas ) e lo film utiliza çaquelà la lenga maura [1] desapareguda dins la fin del filme ; mas, lo filme es subvencionat pel ministèri de la cultura e de la francofonia, donc, dèu èstre politicament vertat ? Mas sociolingüisticament realament faus. Los registres de l’inquisicion catolica o explícan clarament : la lenga dels catares es l’occitan (ben segur d’aquestes tempses la lenga se sonava pas vital).

Sus las còstas miègterrencas, los catares son estats la populacion de basa pel pòble catalan. Dins al sègle XVen la lenga literara catalana, èra dita « llemosina », del nom de la normalitat lingüistica establida pels Ducs d’Aquitània, entre 950 e 1050 a l’abadiá de Lemotges [2]. Dins lo Diccionari de la Llengua Catalana se podrà legir a la linha, Llemosi : Dialecte de l’occità, e antic nom de la llengua catalana.

A partit de 1714, los catares devenguts bons catolics conquestadors, e « catalans de soca », an agut de suportar la vision de monde del pòble castelhan, dich español uèi en França, conquestador tanben ; el aurà forabandit los lors dreits de pòble, puèi a fòrabandit lo pòble josiu ; aqueste pòble catalan de religion josiva es partit en Argèria, o en Turquia ( los avèm entendut parlar a la television pels atemptats recents d’Istanbol ).

Dins la revista Enbata de Baiona, Jean-Louis Davant escriu una Iritzia o tribuna liura ; es en en lenga francesa : « Cependant les rois de Castille se sont acharnés jusqu’au bout contre cette majorité musulmane [3], ils l’ont réduite progressivement à l’état de minorité, enfin ils ont tenu à porter le coup de grâce au petit royaume de Grenade qui avait cessé depuis longtemps d’être gênant pour eux ; et pour mieux asseoir leur pensée unique, ils ont expulsés de la péninsule nombre de musulmans. De la même manière ils ont grignoté le royaume chrétien de Navarre [4] , pour conquérir finalement ce qui en restait. / Ensuite l’ennemi intérieur fut le juif : il devait choisir entre l’exil et la conversion au catholicisme. S’il était mal converti, la Santa Inquisición l’envoyait au bûcher…… [[5]] … Aujourd’hui, à l’issue des guerres carlistes et de celle de 1936, le juif de l’Espagne est le Basque, persécuté dans sa langue, sa culture, ses libertés individuelles et collectives. »

Aquesta mescla de religion en Occitània e Catalonha es estada sempre la règla, a Montpelhièr, tres religions monoteïstas co-vivián : cristians, josius e musulmans, coma en mantunes païses catalans ; la tolerància es causa occitana e catalana. Es l’arribada dels pòbles [6] dominators que an destrusit lo balanç. Es pas un astre se lo protestantisme es nascut en Occitània.

La populacion europenca d’Argèria [7] es estada faita d’un aglomerat de populacions forabandidas d’Euròpa : Bandits alsacians o franceses, occitans que cridávan misèria e avián de causir entre París o l’Argèria per aver de trabalh, josius del Reialme catolic de Castilha, etc. Pels catalans, la migracion cap a l’Argèria èra pro aisida, e benlèu naturala, car las conquèstas de Malhòrca e Eivissa avián permetut d’establir ligams ambe Bogia, e las rotas comercialas catalanas son estadas pro miègterranencas pendent dos sègles ( de 1400 a 1500 ).

Lo comerçi es estat la riquessa per Occitània e Catalonha, levat a la barradura de las frontièras, devengudas « frontières naturelles », establidas pels poders franceses e espanhòls o castelhans.

En Catalonha, l’arribada d’autres occitans se nòta tanben entre 1553 e 1717 ; caldrà notar que son los tempses de las migracions occitanas cap a Suïssa, Païses Basses, Alemanha, Anglatèrra, e tanben Caraïbas en nom del Rei de França. Son los elèits – mai que mai protestants – que son estats obligats de partir del país nòstre, Occitània ; l’ « Altes d’Historia de Catalunya » explica pro ben, ambe mapas, aquestas migracions, originàrias del Comengés, de Coserans, de Bigorra, del Pais de Pàmias e de Rius, d’Aush e de Condom, d’Agenés, del Pais Lombers, del Carcin, d’Albigés, de Roergue, d’Auvernha e de Lemosin – la partida paura d’Occitània, mas pas sonque car son tanben partits de Bordèu e Tolosa. Aquestas donadas cartograficas son establidas ambe los registres declaratius matrimonials de Catalonha, donadas, pas destrusidas per la revolucion francesa car escritas en país foran.

Lo temps passa, « una ora de temps e sègles passats »… es lo títol d’un programa de ràdio [8] en Agenés.

Puèi, en 1962, d’Argèria los migrants occitans e catalans ( cristians o josius ) son tornats mai franceses que los franceses ; es una aplicacion reala de la vertadièra eficacetat del nacionalisme francés, nacionalisme d’expansion, que es mai que nacionalisme car es de conquèsta : es un imperialisme, que l’ideologia organizatritz es lo bonapartisme : « La république française est une et indivisible », coma l’Espanha catolica e franquista. M.Juppé explica que la creacion de l’UMP es faita sul modèl del PP, partit espanhòl e post-franquista, eiretièr de la politica ultra-catolica dels reis castelhans. M.Chirac sosten M.Aznar sonque per sa politica en Euskadi, país fortament catolic çaquelà ; èra a Carcassona aquesta annada 2003 e donc lo sosten se faguèt en francés, lenga una e indivisibla de la pensada politica francesa ; Las tropas espanhòlas son dintradas doás vagadas en Euskadi : - ambe las tropas franquistas ( una pensada serà aiçí pel massacre alemand de Guernika ) e – ambe lo govèrn PP de Madrid en 2003, pendent que se parlejava a Carcassona dins d’encontres franco-espanhòls ( sus l’esquina de quí ? La joventut basca).

Dins una novèla « l’ora de partir » Sergi Javaloyes contava la seuna migracion d’Argèria al Bearn, dins las annadas seissantas ; en contacte ambe la reala populacion de Gasconha, la populacion d’en bas, Sergi Javaloyes aprendrà l’occitan, en l’entendre pro ben per n’èstre uèi un grand escrivan d’Aquitània ; dins, « Pasaia [9] » Sergi Javaloyes escriguèt novèlas ; unas d’aquestas se sona « L’istoria deu sovier », l’istoria d’un sovenir « bearnés de uèi » : « Darrèr, qu’as Sidi, e acerà, en ivèrn que nèva ! » ce m’avè dit lo pair. / La nèu aquo quèra quauquarren de meravilhós, per’mor que’m semblava la fin de las fins, qu’ei a díser lo mistèri sancèr deu monde hred deus pais deu Nord. / De l’auta part, penuda sus la sèrra, la glèisa blanca, shens campanas, deu patronatge deus Salisians, qu’apitavan las soás parets blancas qui’s destacavan deu vilatge aperat nègre. Qu’èra lo quartier deus Arabes. En Aquesths temps, n’avi pas comprès totun lo naniqueïsme d’aquera manipulacion lingüistica. Lo blanc taus bons, lo negre taus autes … »

Recentament, ai entendut una emission religiosa, sus Radio 4, que faguèt parlar un coble « pè-nègre », o ancians europèus de l’Argèria « francesa »; èran pro vièlhs, nascuts en Argèria entre 1939 e 1945 ; lor familha venián d’Ardècha … e la productritz parlava de monde « vertadièrament franceses »… Vos conselhi d’anar veire la toponimia d’Ardècha, e podrètz verificar qu’es bravament occitana. Un costat de la parelha èra dit « espanhòl » … o josiu catalan ?

La fauta de coneisséncia mata los pòbles e l’istòria de las loras migracions, e donc, de las rasons d’aquestas migracions, e d’una pensada sus aquestas migracions ; l’ignorància mata e bastís las fòbias, o los vòts extrèmes.

Pels pòbles sedentaris, los etnològues explícan que i a pas cap migracions que siaguèssen pas migracions politicas : es de la macro-istòria [10], istòria faita de l’acumulacion de l’istòria de cada familha, o de cada collectivitat umana, sempre dominada.

Dins lo debut del libre de « Histoire du peuple basque » de Jean-Louis Davant escriu, en dos mila tres : « L’historien doit constamment se défier de son idéologie et aussi de celle des autres. L’histoire des basques en particulier est grevée de mythes de signes contraires. D’une part, il y a ceux qui nient carrément sa réalité même : « Le Pays Basque, Monsieur, ça n’existe pas » ( le préfet Doueil [11] en Janvier 1965 ) … Il n’y a pas de peuple basque … etc, etc … De l’autre, il y a la croyance que le Pays Basque a toujours existé comme entité souveraine, qui serait restée indépendante à l’époque romaine, etc … Il est vrai que ni les uns, ni les autres ne connaissent tant soit peu l’histoire. Mais l’historien subit l’influence de l’opinion publique et il doit faire l’effort constamment pour se libérer des préjugés ambiants. »

Los mites istorics son sovent melhors orquestrats per las nacions dominantas [12] que per las nacions dominadas [13] ; nostra libertat nacionala passarà per una melhora coneisséncia istorica d’Occitània e de sas migracions ( las seunas esséncias donarà mantunas responsas a la pensada universala occitana ).

Lo grope catalan, de València, Al Tall debuta la mesa sus la taula de la discutida aquesta, e canta la longa maucompreneson catalana a prepaus del reglament politic francés en Argèria ; vos prepausi d’escotar aquesta cançon … Pas un mèdia francés aurà tractat lo subjècte de las migracions dels europèus d’Argèria d’aquesta manièra, es aital que se podrà assegurar que los jornalistas franceses an una vision nacionalista de l’istòria dels pòbles dominats : an perduts e alavètz fasèm coma lo ganhant prènon la seuna « vertat » coma basa de la pensada e de lor questionament.

Escotatz Al Tall prènon d’autres camins, benlèu per bastir una vertadièra istòria europenca.

22 de novembre de 2003, per Ràdio Espoir.


[1] Reialme de Taifes

[2] Demandatz los actes del collòqui organizat per M.Robert Lafont e lo CR de Lemosin, en junh 1999 me sembla.

[3] Los maures o moros pels espanhòls, que a encara una connotacion racista en dos mila tres.

[4] Reialme occitan, de lenga basca – los fors – fuerzos en espanhòl - de Navarra èran las leis dels estats occitans dels Pirinèus.

[5] Mandar a la cremacion, coma del temps del catarisme e dels franceses que arribávan en Occitània.

[6] Subretot de las loras armadas…

[7] Es pas sonque en Argèria que la populacion europenca s’installèt ; cal recordar que an bastit l’Estat d’Apartheid d’Africa del Sud … e i aviá d’occitans dins la còlha ; l’oblit podrà aver consequéncias politicas terriblas.

[8] www.radio-espoir.com

[9] edicions reclams

[10] macro-istòria, coma existís la macro-economia. Es pas l’istòria dels capoliers dels Estats.

[11] Doueil, nom gascon de familha ; coma que los occitans pòdon èstre tanben dels bons collaborators dels colonialistas franceses.

[12] Imperialistas.

[13] Sotmetudas.

divendres, de juliol 27, 2007

Opinion

L'Estat en Afganistan: mantunas òbras sempre (Article en francés dins Le Devoir )

Houchang Hassan-Yari, Professor al Collègi militar reial del Canadà a Kingston
Ali G. Dizboni, Professor al Collègi militar reial del Canadà a Kingston
Edicion
del divendre 27 de julhet de 2007

La Constitucion de 2004 aital coma la de 1964 fa de l'Afganistan un Estat «unitari e indivisible»; un modèl, segon lo Fòrum de las federacions, que se trapa dins 169 dels 193 Estats independents. Pus particularament, en 2004 coma en 1964, l'Afganistan aviá demandat l'assistença de França dins la redaccion de la seuna Constitucion. Òr, malgrat la seuna decentralizacion administrativa recenta, França damora lo quite modèl de l'Estat unitari, l'arquetip del govèrn central unic. Las instanças localas de poder son literalament vistas tala mantunes «organes» de l'Estat central. Mas per l'Afganistan, es melhor de demandar se un Estat unitari es al riu del temps una bona solucion. Lo federalisme ne seriá pas mai adaptat tal un modèl politic per governar una societat e un país tant fragmentat qu''Afganistan? Cresem que òc. E sem pas los sols.

Barnett Rubin, autor de The Fragmentation of Afghanistan, afirmava recentament dins un article publicat per las Foreign Affairs (genièr-febrièr de 2007) que, paradoxalament, Afganistan pòrta un dels govèrns los mai centralizats del monde al luòc d'institucions politicas decentralizadas que podrián melhor gestionar l'extrèma diversitat de las seunas populacions.
Los arguments en favor d'un tal projècte federalista fáutan pas. Primièr, un regime federal redusiriá los dangièrs d'«iraquizacion» del conflicte qu'arriba pauc a pauc, jà marcat per mantunas divisions d'òrdre etnic e confessional e una deriva criminala pre-occupanta. Segond, un sistèma federal es mai compatible ambe un procèssus de consolidacion de la patz car es fondat sus la recèrca del compromís, sus la participacion de diferentas composantas de la societat e sus la quèsta de la securitat umana.
Dins lo seu plan de 2006 («Protéger les Canadiens: reconstruire l'Afghanistan»), lo govèrn canadenc s'es questionat seriosament sus l'oportunitat d'un Estat supercentralizat en Afganistan e sus la seuna capacitat de protegir los Dreits de l'Òme. Es çaquelà la conclusion de mantunes rapòrts establits per d'autres govèrns e per d'organisme non governamentals tal International Crisis Group. Se i trapa mantunas recomandacions en favor d'una decentralizacion del poder cap a las províncias per fin de redusir l'ineficacetat de la pesuga bureucràcia centrala. Briu, los principals objectius del govèrn del Canadà en Afganistan -- desvolopament, defensa e bona governança -- serián melhor servits per l'instauracion d'una regime federal dins aqueste país. E las rasons son claras.
Sovent sonat lo caireforn d''Asia centrala, luòcs que s'encontran las civilizacions e las lengas d'Índia, d'Iran e de la Transoxiana, Afganistan es poblat per mantunas comunautats lingüisticas e etnicas. Es atanben qualificat de mosaïca eterogèna e pluridimensionala que l'extrèma diversitat ne far un microcòsme d'Asia mejana sancièra. La geografia s'en mescla atanben, car la natura montanhosa del territòri, elonhat de moderar los fèits de la fragmentacion etnica, las fa pujar. Cal simplament acarar las majestuosas montanhas d'Hindou Kouch e los seus pertús escarpats dins lo nòrd-èst del país e las estèpas aridas e deserticas del sud e del sud-oèst.
Malgrat aquestas volontats sornas de centralisme, lo govèrn central a Kabol es pas en capacitat de gestionar aqueste regionalisme etnogeografic. La seuna impoténcia a acabat per crear un voide politic qu'an occupat los «jirgas» (assemblèas tribalas), los talibans e los rets dels narcotrafiquants. En Kandahar, los jirgàs an beucòp de poder e, segon lo rapòrt del Senlis Council (Canada in Kandahar, junh 2006), resístan a las injoncions de Kabol. Dementre la luta antisovietica (1979-89) e las guèrras civilas que an seguit, los diferents gropes de modjahidines son estat financiats pe diferents poders regionals e extra-regionals tal Paquístan, Iran, Aràbia saudita e Estats-Units d'America del Nòrd.
Una identitat nationala
Çaquelà, una identitat nationala afgana, nascuda sobretot dins los camps de refugiats en Iran e Paquístan, a pujat de vertat. En efèit, malgrat los esfòrçes bèls desplegats per la monarquia dins las annadas 1960, l'estacament nacional èra mens desvolopat que l'apartenença etnica e tribala. Abans d'èstre afgan, èra pachtó (o pachtone) (42 %), tadjic (27 %), hazarà (9 %), ozbec (9 %), aimac (4 %), turcmène (3 %) e balotche (2 %). Auèi, l'identitat dels Afgans sembla a un Janus Bifrons, lo dieu roman a doás caras oposadas, car aparéisson pron sovent divizats entre els mas units contra l'estrangèir. Dins aqueste contèxte de diversitat, l'islam jòga un ròtle important de tal biais que deven un punt d'unitat e de coësion nacionals, sobretot que la majoritat es sonita.
Aital dins mantunes païses del Terç-Monde, la nocion modèrna de ciutadanetat e de participacion volontària dins l'encastre politic de l'Estat es una fleblessa en Afganistan. L'Estat central fauta de legitimitat o, pel mens, es mens legitime que los autres encastres socials (bessonatges, afrairatges, clans, confrairiás, tribús, etnias). En general, la participacion politica se fa en exterior de mantunas institucions formalas de l'Estat, que son vistas tal d'estrangèirs a la vida de mantunes. Aquò impliquèt una entrava dins lo foncionament segon los critèris de racionalitat e d'eficacetat modèrnas. La gestion de la causa publica s'en retròba limitada, ineficaça e portada a tota mena d'abús e de corrupcion. Tal zo diguèt Reeta Chowdhari Tremblay en Afganistan: Multicultural Federalism (From Power Sharing to Democracy, 2005), l'estructura centralizada de l'Estat non melhora la situacion; al contrari, farga d'autras contradiccions del sistèma afgan en favorizant la confiscacion del poder per una minoritat (clanica, tribala o etnica).
Perqué lo federalisme? Perqué garantiriá l'integracion nacionala tot en creant mantunas institucions e mantunes mecanismes de governança que mantunas competenças especificas serián amanadas localament. L'establiment d'unitats localas federadas a costat d'un govèrn central amistosariá lo pluralisme cultural als imperatius de l'Estat modèrne. En se, aquò farà ben foncionar un Afganistan de vertat, que siaguèsse aital fargat de gropes constitutius ( an sempre exercit la lora autonomia dins l'encastre d'interdependença e d'escambis que pújan pron long dins l'istòria.).
Un Afganistan federal accentuariá sus las valors constitucionalas fondamentalas comunas. L'espaci public seriá gestionat per las collectivitats intèrnas (federadas) e una comunautat globala (federala), caduna ambe mantunas competéncias distinctas. L'Estat federal seriá fondat sus una volontat de viure ensemble que consacrariá una ciutadanetat comuna, mas cada nivèl de govèrn seriá ambe competéncias e organizacions especificas, ambe una division foncionala d'aquestas competenças. Mantunas serián del govèrn federal; d'autres, dels govèrns federats, ambe mantunes mecanismes per resòudre los conflictes intergovernamentals. En aiçò, nos disem dins la linhada politica que los que vòlon un Estat central.
L'Estat afgan que pensam seriá un Estat multicultural, e non pas multinational (dins l'accepcion anglo-saxòna dels mots). La seuna creacion seguiriá l'exemple de l'Índia que, al moment de la sortida coloniala anglesa en 1947, los dirigents independantistas causiguèron un Estat nacional ambe una lenga oficiala, una ciutadanetat comuna e una Constitucion que reconeissiá la diversitat culturala, etnica, religiosa de la poblacion en acceptant mecanismes correctius de las inegalitats eiretadas del passat colonial, tal l'accion afirmativa, e mantunes quòtas dins las institucions legislativas e administrativas centralas. Aqueste tipe de federalisme es pron elonhat del modèl american que, malgrat certanas politicas favorablas a las minoritats visiblas, reconeis pas la lora existéncia dins lo dreit. Lo tipe de federalisme multicultural que pensam religa la ciutadanetat globala e dreits collectius particulars.
En crear un regime politic plurial e pluralista, s'afavoriza mantunas estratègias d'adobament entre eleits afganas en foncion d'interèsses communs. Aital, la politica seriá pus un jòc a soma nula que qualqu'un dèu forçadament pèrdre. Al fial del temps, portariá una cultura comuna.
En conclusion
En Afganistan, tot govèrn dèu aver per tòca tres objectius: la construccion d'una coësion nationala, lo desvolopament de l'economia, e la creacion atanben que la consolidacion d'institucions estatalas. En premièr luòc, un govèrn federal fòrt es normal, car es necessari per gestionar l'ensemble e promòure un desvolopament melhor balançat entre regions e gropes. En efèit, las regions de vivença dels Pachtós son beucòp mens doptadas en matièra de riquessas naturelas que las occupadas pels Tadjics o los Ozbecs alara que lo país damora essencialament agricòl e lamentablament sos-desvolopat. Al meteis temps, los Estats federats serián plaçat en seguida. En la seguida, lo govèrn podriá encadrat los gropes locals dins las institucions (assemblèas) vilatgesas e municipalas tal los Panchayat en Índia per gestionar las activitats de proximitat tal la sentat. Aqueste tresen nivèl de govèrn podriá melhor integrar mantunas femnas dins un procèssus politic.

Comentari del godilhaire : Caldrà menar los politicians occitans al Collègi militar del Canadà, lor farà de ben !!

dissabte, de juliol 21, 2007

Vauban e los jornalistas franceses

Segon Machiavel l'Estat modèrne s'installa per la violéncia, aital faguèt França ambe las òbras de Vauban.

Recentament un grope de franceses an demandat que las òbras de Vauban siaguèssen botada coma patrimòni de l'umanitat (vist çò que ne fan los politics catalans e espanhòls, es benlèu pas una securitat segura per la lora perennitat !).

Aital èra pensar valorizar un patrimòni nacional, cocoricò ! ( un gal ambe una bandièra blava-banca-roja al c... e l'imne al bec )

En consequéncia mantunes catalans se son despertats per manifestar las loras desaprobacions per aquesta iniciativa francesa que botava una lutz, novèla e positiva, a l'imperialisme francés e pas brica a la barradura politico-economica de Catalonha, que a matat tot lo territòri pendent dos sègles ! N'an jà fait lo resson mantunes blògues.

Mas aquò los istorians parisencs, franceses e nacionalista (pleunasme) n'en sábon res, o non ne vòlon saber res.

Lo numèro de La Setmana (n°620) pausa la vertadièra question es que lo Vauban es patrimòni mondial ?

La rason explica que es mai conegut que d'autres, mas simplament es un copista ambe la moneda d'un Estat mai ric. Aital se presenta lo bastiment comandat per Enric d'Albret e Margarida de Navarra, aiçò a Navarrenx en Bearn.

Donc, bastir de faiçon novèla èra pas novèl, bòrd qu'es estat fait en Bearn entre 1542 e 1549, al mens, mas benlèu tanben en itàlia abans ... Vauban trabalhèt entre 1653 e 1659 coma ingeniaire de la França violenta car se fargava un Estat expansionista ...

E coma moriguèt fa tres cent annadas, un jornal d'esquerra lo Nouvel Obs ne fa tres paginas, sense res dire de la campanha dels catalans, nimai anar a Catalonha del nòrd veire, sonque per glorificar la seuna òbra, toristicament polida (es vertat). Es una pauc coma las bandièras e l'imne de la Ségolène Royal, de nacionalisme d'esquerra francesa !

Per clavar, se cal demandar perqué la campanha dels ciutadans catalans a pas brica trapat de relai dins la premsa d'esquerra francesa ?

dilluns, de juliol 16, 2007


Coma èstre pas francés ?

Es una question que me soi pausada aqueste maitin en passar davant lo quiòsc de jornals, en veire Libération, Libération avètz plan legit !

Segon las leis de mercat lo jornal Libération -de París- es d'esquerra, car cal ben far pagar los que vòtan a l'esquerra l'informacion pasterizada a la mòda parisenca.

Senon lo primièr dorsier d'estiu de Libération -me vengas pas culforrat!- es «comment peut-on être français ?», avètz notat pas "française", francés es mascle !

Èstre francés es un nacionalisme revendicat, una "tendance" segon lo jornal d'esquerra, una tendença politica ben segur, una tendença que Sarkozy ne seriá lo sol rebat.

Tendença o tendéncia segon lo Grand Diccionari Occitan d'en Cantalausa : enclinacion, pulsion, idèas politicas, filosoficas, artisticas ; orientacion. E avem la frasa : Aver tendéncia a far çò mal puslèu que çò ben.

Lo nacionalisme es una idèa, cèrte, mas pas una pulsion del moment per França, l'es sempre estada nacionalista, e puslèu de granda expansion !

Aquesta introduccion es plaçada devath una fòto de primièra pagina que i a tres personatges vestits de las tres colors "tradicionalas" [vos farai pas l'istoric, vos fariá rire !!], darrièr una paret de brica roja que se sap pas bien d'ont son.

Lo primièr títol es d'esquerra, segurament : «L'identité nationale, une nouvelle frontière», benlèu que lo tèma de la frontièra vos escapa, mas en França son "naturelles" las frontièras... e Los Pirinèus ne fan la pròva acarat a la volontat d'envasion d'Espanha al sud del reialme, las frontièras del reialme son devengudas naturalas e lo simbòl es estat emplegat dins lo meteis sens aprèp 1971, al moment del cambiament de la Fête de la Fédération en Fête Nationale, lo bonapartisme debutava, e se cervava un cap, n'a trapat mantunes ambe lo directòri e aquel trapèt Bonaparte, tot un sistèma de govèrn borgés de l'Estat.

D'aquesta frontièra naturala de l'identitat, segon lo jornal d'esquerra, Nicolas Sarkozy ne faguèt un enjòc major, e «forçèt l'esquerra de donar sul meteis terrenh», «tèrra longtemps oblidada» segon lo meteis jornal d'esquerra, e segurament internacionalista ?

Laurent Jaufrin dins lo seu editorial ne vei un fenomèn emergent, basta s'aviá pas jà dins las paginas seunas jà tractats lo subjècte pels autres Estats e dempuèi mai de 30 annadas !

Mas lo melhor es la tresena pagina, car manca dins aqueste article çò que es l'istoric de la paraula "nation", mas fauta pas un descriptiu de l'imaginari Libération a prepaus de la seuna geografia politica d'aquesta identitat nationala francesa : «Une nation en commun, pas forçément la même - A Lyon, à Paris ou dans le Nord, «Libération» a posé la même question : "Etre français, ça veut dire quoi ?"»

De passejada que n'i agut de famosa en filosofia, Montesquieu e Montaigne, mas son devenguts de libre de plan polit nom per la literatura expansionista francesa, aquí dins Libération es devenguda una mièg pagina.

Jà avètz remarcat que la nacion es aquí unica, e que lo concepte de ciutadanetat a desaparegut, es ben la seguida del cambiament ideologic aparegut tre 1791, ambe la Fête Nationale del 14 de julhet, de la federacion sem passat a la nacion, dels «pòbles de França» segon lo rei, que malgrat que siaguèsse pas etnològue sabiá al mens çò que èra França car l'aviá governada abans. Es una problèma redaccional o un problèma de cervèl parisenc, sabi pas donar una responsa ?

E «la nacion l'avem en comun», coma los Argerians abans que devenguèssen independents 1962, vesem aquí la nocion de frontières naturelles amoviblas, en foncion dels bessonhs del moment, de la «tendença». E s'oblida sempre la question lingüistica, coma per astrada, benlèu aquesta d'esquerra ?

Mas coma cada francés es unic, e que «Libération son d'esquerra», i a çaquelà forçadament diferéncias : «pas forçément la même», es benlèu aquí lo desvolopament de la pensada d'esquerra de Nicolas Sárközy de Nagy-Bócsa ?

Non, pas brica, es la constatacion d'una pichona passejada -modèrna : es pas ges question de passadisme, sem d'esquerra, pichona passejada, donc, dins lo país-Estat format al entorn de París, la pichona Iscla de França de la debuta dels capecians, e de la redaccion de Libération. Mas ont son estats per veire aquestas diferéncias tant d'esquerra ? A Lyon e dins lo nòrd (francofòne segurament).

Pas en Corsèga, en Euskadi, en Bretanha, en Elsàcia, en Savòia, e quitament pas dins los condominiums d'oltra-mar, Sint Maarten per exemple, encara mens dins lo país dels patoeses, Occitània es oblidada sempre e faita de mantunes patoeses o "lengas d'òc" [segon l'administracion francesa, los ministres e prefèctes e ... la redaccion de Libération], mas aquò n'en podem pas escriure una linha, seriá èstre de dreita !

Libération lo jornal comic francés, jornal de l'esquerra que sap pas coma es estat fargat l'exagòne continental parisenc, dit, a la debuta, Iscla-de-França, puèi França !

Cal rassegurar Libération, soi pas francés, e soi ciutadan democrata de França, dempuèi mai de tres generacions bòrd que ma familha, blanca de pèl [donc pas de problèma de visibilitat, per France 3 e Radio France], a segurament un moment donat collaborat al sistèma francés, mas a jamai emigrat endedins las frontières naturelles, mas sonque dedins los conceptes universals franceses d'Estat centralista, e mantunes an fait de resisténcia al poder dels lòctenents del rei o dels reis-emperadors, e puèi dels prefèctes de París o presidents-reis...

Je ne suis pas français, Monsieur Libération, .... e ne soi bravament content !!

diumenge, de juliol 15, 2007

Dreit e Constitucion vist pels franceses bonapartistas


Serà la frasa de reténer per un dimenge que sabem que i aurà encara une refòrma de la Constitution, una pensada per jorn d'estiu:

« je suis sorti de la légalité pour rentrer dans le Droit » Charles Louis Napoleon Bonaparte [Napoleon III, París, 1808 - Chislchurst, Anglatèrra, 1873].

Aprèp mantunes assaiges de presa del poder per la fòrça, mai que mai dempuèi l'Anglatèrra e la Suïssa, e mantunes libres sus la seuna vision politica per la França [Les Idées napoléoniennes, L'extension du paupérisme], es en ciutadan que se farà elegir deputat a l'Assemblée Constituante e aiçò dins mantunes departaments, dins l'estiu 1848. Ara, es aparegut pels eleits coma l'òme de la reconsilhacion entre los reialistas e los republicans, la tresena via. Lo seu sosten es tanben popular car la populacion i vei un descendent de l'ancian Napoleon Ier, a la seguida de las umiliacions de 1814-1815. Sostengut pel Parti de l'Ordre, Louis Napoleon es pron ben elegit president de la République, lo 10 de decembre de 1848, ambe mai de 6 milions de vòts. Çaquelà es sa vision de l'acte politic que imposarà lo 2 de decembre de 1851, data aniversari de sacrament de Napoleon e tanben de la batalha d'Austerlitz, serà un còp de fòrça contra l'Assemblèa ; lo còp d'Estat serà pel 21 e 22 de decembre ambe un plebicit grandament majoritari, que li baila lo poder autocratic de «prince-president» elegit per dètz annadas. Sul pic, las grandas opcions de govèrn, al lendeman de la promulgacion de la Constitucion del 14 de genièr de 1852, s'encamina per la mesa en condicion de l'opinion publica e la debuta, lo 2 de decembre de 1852, de la proclamacion de l'Empèri.

Aprèp aver près lo poder per un còp de fòrça, aqueste pichon nebot del pichon Buonaparte Napoleone, refusgiat politic còrse, devengut lo dictador Napoleon Ier, a decidit d'adaptar la constitucion de França al seu còp de fòrça, Napoleon III èra nascut.

Ara, lo cambiament constitucional francés del temps modèrne se dèu far ambe los 3/4 dels deputats e senadors, a las doás assemblèas francesas aplegadas a Versailles.

La novèla Constitution li faguèt la frasa que ai relevada : « soi sortit de la legalitat per dintrar dins lo Dreit » Charles Louis Napoleon Bonaparte.

dijous, de juliol 12, 2007

Per la revolucion d'Anaram

Anaram es lo ... Corrent Revolucionari Occitan. Lo movement politic gascon es Anaram au Pataç, o AAP, que de la nacion ne vòl far sa revolucion. Çò que vòl pas dire que lo messatge politic es pas de tenir compte dins un messatge politic diferent e benlèu mai aptzimador.

Ieu, pensi que de la revolucion, Occitània n'a pas mestièr, mas de las idèas de revolucionari benlèu que òc... alara practicarem l'utilitarisme de las idèas ! Pensam sul tèxte seguënt.

Dins Literatura e pòst-istòria, capítol del libre en fòto, George Steiner escriu en l'aunor de Georg Lukàcs
«Las utopias que florisson al còr de las revolucions an, de per la lora natura, un dessenh ideal e a vagar. Tota situacion revolucionària induís, per definicion, qu'auèi s'apròpria deman, que l'imaginacion asegtada pel futur s'acantona dins l'accessible. L'invencion se dèu plegar a la disciplina del possible.
I a dins lo marxisme tot un jòc de conjecturas e d'eventualitats que damóran abstractats, car se pláçan «de l'autre bòrd de l'istòria». Tre la debuta la question s'es pausada de l'estatut e dels ressòrts de la vida dins la societat sense classas del vertadièr comunisme. Mas, de faiçon logica e inevitabla, las responsas son damoradas la mai suberficialas e descaradas. Lo camin de percórrer es tròp penós, tròp empachiu de mantunas crisis e de capviraments potencials. L'òme, ambe sa vision fragmentada dels sense-relambis conflictes politics e economics que son amanats, comprend que lo vèrbe èstre se pòt conjugar al futur anterior. Aquesta conviccion, de Princip Hoffnung d'Ernest Bloch, determina la seuna faiçon d'anar ; mas aurà pas cap de temps, ni de las costumas de la pensada que caldriá per explicar l'avenidor. Podem pas formular l'ipotèsis presisas sus la condicion de l'èstre uman desalienat e rendut a el-mesme, abans de poder la tocar del dit, abans que l'orizon n'aguès de fugir. Nos traparem alara dins una situacion radicalament novèla que exigerà una re-adaptacion sancièra de nòstra consciéncia e de las metafòras linearas al entorn de que s'organiza nòstre sentit del temps.
Lo marxisme es pas la sola ideologia que se satisfasca d'una tòca finala mal definida. La magèra partida de las religions e mitologias centradas sus l'esperança fan parier, e es benlèu una de las feblessas de l'Islam [escrivut en 1967, publicat en França en 1969] que d'aver descrivut lo son paradís ambe tròp de detalh. La perfeccion èla-mesma deven insipida quand se fai tròp familhièra a l'esperit. Tal zo sabiá si ben Dante, lo raive s'enaira en una vision tant aguda e tant liminosa que s'espotísson los detalhs.
Se podrà çaquelà questionar sus la «pòst-istòria». Se pensam que nòstra manièra de «viure l'istòria» resulta en màger part de la pression dels conflictes politics e socials, tota teoria de la societat a venir se dèu de pensar las motivacions de l'òme dins la ciutat dels justes. Que substituar an'aquò d'essencial, de l'accion qu'es l'espèr frustrat ? Coma estimular e mantenir aqueste element dinamic que jutgam talament inseparadèir de nòstra personalitat ? Se se pensam al paradòxe freudian, se pòt imaginar una civilizacion sense malaise ? La perspectiva d'una economia fondada sul lèser forçat e generalizat agúlha la nòstra pensada dins aquesta via.
Quin espaci resèrvan a la literatura aquestes lendemans imprecises ? Basta que dramatiza l'ententa, l'acomodament, o que liura a una critica reala a la lum del possible, es condemnada a disparéisser ? O ben se justifica pas que las imperfeccions de devenir istoric ? Los òmes se prestaràn encara a l'imaginari quand la realitat emplenaràn totes los desirs d'accion e d'analisi ?
Al mitan dels transpòrts que márcan la fin de Literatura e Revolucion, Troski assegura que l'art sobreviu a la victòria, que «lo poèta de l'edat que se desperta bastirà un novèl sistèma sus las aspiracions passadas de l'umanitat». Profeitiza «la caiguda de la paret que separa l'art de la natura». Aquò son aquí, per necessitat, formulas jornalisticas, car las vizadas de Trotski èran ambigüas : voliá provar qu'un art del proletariat seriá inconvenable un còp las massas liberadas, gràcia al comunisme, a lor mentalitat de classa e de loras palissas psiquologicas. D'un autre latz, s'esforçava d'acaparar l'atencion generala en favor de las tascas socialas e didacticas las mai urgentas, la panant per èla-mesma a l'empresa de la raivariá.
Ernst Fischer pòt pas supausar un momenton la pensada que l'art se deguèsse, o quitament se posquèsse, despertar un jorn despassat o superflux e, dins la tradicion revolucionària, Pisarev es mai o mens lo sol pensaire per laudar aqueste niïlisme puritan. L'art se perpetuarà al dintre d'una societat sense classa car damora, per l'òme, lo mejan suprème de s'identificar a la natura a als autres òmes. Aqueste argument es mai solid que se ne pensa, de fait. Que s'imagina resolguts las diferentas esquemas d'alienacion, la confrontacion dicha mai naut seriá encara desiradoira ? Comptam sempre al nombre dels procèssus essencials ? Fischer defend ben naut la perenitat de Göthe, Stendhal, Pouchki, e Mozart - «Mozart, Mozart encara e sempre». Mas assitiriam çaquelà a un novèl espandiment, o la creacion se mantendiriá sonque tala una disciplina del passat, colleccion de tresaurs dins un musèu de sentiment ?
Aquí son ailà mantunas questions ambecas. E me limitarai de presentar aiçí un briu apercebut dels elements actuals que daissan dire aqueste autre monde.»
[pagina 239 a 241 del libre Langatge e Silenci d'en George Steiner] [ l'autor europèu e que viu a Nòva York al moment, contunha ambe la seuna vision de la literatura, que ne farem un autra paragrafe lo còp venent.]

Ieu, dirai sempre que l'occitanisme a fautat de traduccion de document d'aqueste escantilh, es encara temps d'o far, car la lenga se practicarà melhor aital.

dimarts, de juliol 10, 2007


Lo Contra-modèl francés se pòt alara temperar.

Aquí, en Occitània, se parla fòrça de la signatura del prefècte de Pau en favor d'una circulara per la signaletica bilingüa en Euskadi del nòrd.

La situacion : lo departament que ne fa la gestion lo prefècte signador, es los Pyrénées-Atlantiques, departament bonapartista fait de doás lengas, basco e bearnés (occitan de Bearn), e de la lenga republicana colonialista.

Un prefècte co-signa una letra ambe lo president d'un institut, president d'un institut public per la promocion del basco, president elegit del Conselh General de Pyrénées-Atlantiques, elegit per la partida bearnesa. La letra es en doás lengas, basco e francés.

Aquò pròva al mens que ambe las leis actualas, los elegits de França, donc pertot en Occitània, pòdon emplegar la lenga occitana se es presentada cotria ambe lo francés ; es de dire la situacion del bilingüisme [gascon - latin] del Ducat d'Aquitània abans l'arribada dels franceses, en 1453 [edicte del rei "eficaç" es de 1470, eficaç per eliminar latin e gascon - occitan del Ducat].

Aquesta letra es en doás lengas, causa que, per l'Estat francés e las seunas administracions bonapartistas, fa bolegar totes los que defendon una lenga en França, Elsàcia, Bretanha, Reünion, etc... Del jamai vist !!

Lo contra-modèl francés seriá donc un modèl parisenc que, se los elegits locals zo vòlon, acceptariá las lengas e la diversitat, simplament cal vóler las practicar. Vesètz que ...

Mas coma indicat, lo departament es bilingüe, basco (la situacion de la letra es calara) e bearnés (occitan de Bearn), mas aquí pel Bearnés, per la Bearnesa, res de res, los elegits utilízan las leis parisencas per dire que vòlon far res, e fan res ; aquesta letra es una pròva, D'IPOCRISIAS LOCALAS E BEARNESAS !! (costat elegits e costat militants que an jà vist una letra d'aqueste escantilh tanben ; car per Bearn lo sosten es similar del costat Conselh Generau de Pyrénées-Atlantiques)

Son los meteisses occitans, los elegits locals, que refúsan l'occitan, e donc pas l'Estat ; alara, la question es clara : perqué ? Per nacionalisme francés ? Son occitans o occitanas e actors de la destruccion de l'identitat occitana e de sa lenga, que ne son normalament gestionaris ?

O dins la situtacion basca, aquesta letra seriá alara una faiçon de dire als elegits que an recebut lo corrièr, que la creacion del departament basco -que son totes per- es pus necessari dins la mesura que lo basco es tanben près en compte en Bearn, pel quite prefècte... De la complicacion bearnesa, benlèu que ne pòdon concludir una causa, los occitans son pron pervèrs en matièra politica, pron pervèrs per destrusir la lora lenga (la lenga e l'identitat collectiva e personala, çò que es del nivèl de la psiquanalisi ) e ajudar d'autres de la reviscolar (çò que es una bona causa).