Bon minjar es la vida pel pòble

Siam arribat ambe los Mac Donald’s pertot (a un moment donat, un licenciat economic de IBM aviá moneda per bastir una entrepresa, fabricava un Mac Donald’s al solelh ! en Occitània donc – uèi fabrícan d’autras mèrdas d’aquel escantilh), quasiment trenta annadas aprèp lo Reialme-Unit, çaquelà. Uèi, ailà se páusan politicament  la question de saber se cal pas limitar lo menú Mac Donald’s, un còp al jorn. Mas de quina manièra ?

Vesèm passar nosautres la pulbicitat per aver uèit fuchas per jorns a minjar ; avètz vist un restaurant uèi al XXI en sègle vos servir una frucha, una copa de frucha de causir per desert ? Ambe un autre biais de minjar, ne siam arribat al meteis nivèl de salubritat publica, de mala sentat ambe l’obesitat creissenta.

Uèi, i a mai que Mac Donald’s … la lista es donada per The Independent :

E Òc, coma per la practica d’una lenga, la practica del minjar, lo maissant coma lo correcte per la sentat, es una decision personala, o una vision collectiva. E lo politic s’en trufa, car l’agrada de favorizar lo mercat ; uèi lo politic se questiona mas per rason ecologica, e lo lògo AB remplaça pas una pensada collectiva sobre l’afar, non ?

La collectivitat a una responsabilitat dins las prepausicions cosinièras, individuala o collectiva privada o publica, de las seunas conservacions ; la conservacion de practica cosinièra se podrà far ambe las produccions agricòlas aprosmadas de las conseissenças de las populacions consomatriças.

Uèi, lo sistèma a elonhat lo poder de decision politica de la populacion, e la populacion a donc abandonat la lenga occitana que fasiá las transmissions del bon viure sobre un territòri, d’una geenracion a una autra generacion ; las formacion cosinièra son pas brica sufisenta, uèi ; lo bon viure sobre un territòri passa per lo minjar e la lenga que se fabrica l’expression.

Lo modèl imperialista favoriza lo transpòrts dels sabers (ont son los melhors beneficis ambe tal produït o tal autre, sobre tal territòri o takl autre – los supermercat i sábon jogar, contra l’Estat e la sentat publica en general) e de las causas exoticas, donc una logistica dels transpòrts dels produïts, e l’elonhament dels sabers emplegats, donc favorizar l’industrializacion del minjar ; puèi l’industrializacion favoriza lo minjar de tipe Mac Donald’s, lèu fach, sense experiéncia de restaurants costumièrs e istorics, e lo lèu minjar ; alara damora, dins lo biais de minjar, d’una generacion a una autra, la consequéncia, l’obesitat.

Lo modèl anglés, escossés, o gallés, alemand, neerlandés, danés, nòrd-american, nos semblava bons dins las annadas 1980, talament que la pujada dels viatges estudiantins ailà èra, amai per apréner la lenga, èra tanben per apréner a minjar coma agrada a l’industrial, las polas als uòus nascuts dins quarrat concentrat, sobre 4 qm de granja, e dins caissas antivivença normala per un animal... L’uòu produsit aital èra sense gost e donc industrializat per l’amagar, lo viatge èra una prioritat (sempre prezat per la produccion productivista de uèi, sobretot dins la boca de la FDSEA que vòl transportar per noirrir lo planèta) ; lo mercat del minjar èra l’exportacion. Se parlava de minjar pomas de Lemosin o de Nòva-Zelàndia, sense se questionar sul còst del transpòrts. Normandia o Anglatèrra son estadas tèrras de pomièrs, mas res n’i faguèt, lo sistèma a destrusit lo balanç ancian, las tradicions, las costumas, e totas las experiéncias del saber viure sobre un territòri ; lo sistèma es lo mercat, e la populacion i trapava lo gost de ne trapar una mòda, un biais de viure, èra «branché», un «good way-of-life».

Es que cal s’atacar a Mac Donald’s, o es que cal s’atacar al sistèma politic qu’a favorizat las installacions de las zònas industriala ambe Mac Donald’s ? Mac Donald’s o KFC son noms generics per explicar lo mal minjar, qu’a destrusit los restaurants d’obriers, religat al territòri e a las produccions territorializadas, pauc a pauc, per l’Estat francés, en Occitània o endacòm mai. Cal notar tanben que las crompas a Metro per mantunes comèrces de las grandas ciutats dona pas melhor que Mac Donald’s sobre la capacitat dels comercants d’anar causir una territorialitat a las prepausicions de la restauracion sobreviventa.

La restaurancion del bon minjar es pas sonque saber cosinar, o causir lo minjar del restaurant, es tanplan saber crompar, pel comerçant, ambe una lista de fornisseires territorializats e prèp del luòc cosinièr. Es un saber far qu’existís pus per mantunas rasons que son pas forçadament economicas.

Dins aquel sistèma lo biais de virue occitan es a morir en meteis temps que sa lenga. L’imperialisme mata pas sonque las lengas, mata l’autonomia dins la vida de cada jorn de las populacions, servar una lenga es tanben refusar l’industrializacion de la pensada de cada jorn.

Quí sap comptar las consequéncias de l’abandon d’una lenga ?