Occitan o Provençal, responsa a Marsactu.fr

Primièr res es amagat pel provençal, o per l’occitan, s’i cal interessar, es tot. Las variacion dialectala son normala dins una lenga policentrica, coma totas las lengas.

Segond, cal pas limitar una lenga a son ensenhament ; zo podèm dire perqué lo gaelic d’Irlanda es oficial dempuèi 1921, ensnehat e tot e tot, e çaquelà dinca l’arribada d’una television en gaelic (1995, cresi), la lenga èra en via de mòrt.

Tresen, una lenga es lo supòrt d’una civilizacion, e la grafia prouvençalo pòrta tanben aquesta cvilizacion, quitament se la grafia dicha mistraliana es recenta se vesèm la vida de la lenga occitana.

Quatren, lenga d’òc o occitan

Quatren/1, la lenga occitana es una etiqueta que regropa mantunas variacion lingüistica, totas son essenciala pel desvolopament futur de l’occitan, car son totas la clau latina que cal a l’occitan per sobreviure dins lo concènsus de las lengas vesinas e latinas.

Quatren/2, la semantica “langue d’oc” sovent associada a occitan per l’administracion oblida tot lo trabalh lingüistic sobre l’occitan o las autras lengas mesprezadas de l’Union Europèa e del nòstre continent. Dante Aligheri a classificat las lengas latinas en tres gropes de l’epòca, Lenga Oïl (futur francés de França, pausi la question : «Es-ce qu’un seul Français de France ou un Québécois oserait dire : je parle la langue d’oïl ?»  La nocion de Lenga d’Òc es de romantisme, de literatura, mas per una lenga es pas sonque la literatura.

Per exemple l’occitan es la lenga del primièr tèxte que determina en occident los nombres negatius, es tanben la primièra lenga occidentala europèa per un tractat de medecina gràcia a unes mètges de Montpelhièr, es tanben la poëtica laïca europèua, la primièra gràcia a una administracion ducala d’Aquitània qu’emplegava una lenga que lo Duc a demandat de normar per una abadiá de Lemòtges (veire la mapa junta sul costat de mon blòg per veire que èra l’Aquitània al moment), etc….

Totes los tèxtes en lenga vernaculara del Ducat d’Aquitània parlan de gascon, per indicar una lenga normalizada en Lemosin. L’occitan al fial dels temps aurà près lo nom de quasiment totes los dialectes, un aprèp l’autre. cal tornar als tèxtes de Montaigne e Montesquieu per aver una diferenciacion entre gascon e lemosin. l’avantatge del mot occitan es qu’es pas lo nom d’un dialecte, mas lo nom d’un ensemble.

Alara se fasèm de matematica, caldrà veire l’ensemble (occitan), e lo sos-ensemble (dialectes), èstre un sos-ensemble es pas pejoratiu.

Ara vesèm lo document publicat per Marsactu.fr, lo debat es bon, es que totes los argument seràn acceptat, un dels darrièrs serà : es que podèm pensar salvar una lenga sense aver lo dreit de l’emplec dedins lo debat ?

Précision (fr) / Precision (oc classic e pont lingüistic de las lengas latinas coma sempre) / Precisié-Precisiou (escrich occitan en foncion de l'imposicion grafica francesa, a partir de 1470 en Aquitània, que la lenga i èra oficiala ambe lo latin, donc CO-OFICIALA abans los chaples franceses entre 1453 e 1470) :

UDC (parti conservateur, chrétien, autonomiste)
L'UDC es un partit de la Confederacion helvetica, res a veire ambe los partits catalans.

CDC + Unió es l'associacion entre la social-democràcia e lo cristianisme politic en Catalonha e dins lo catalanisme, regionalista, pseudo-autonomista, autonomista, independentista (per exemple Xavier Tria, candidat de Convergència a Barcelona es per un referèndum d'independentisme, tot levat extremista !) [www.convergencia.cat] CDC es membre del Parlament Europèa, son deputat es luènh d’èstre un extremista, es membre de l’ALE, associat als ecologistas europèus.

CDC = Convergència Democràtica de Catalunya, l'antena occitana es al poder a Vielha e Mijaran, devath lo nom de Convergéncia Aranesa. La Val d'Aran es un territòri de lenga occitana, ambe sa version de l'occitan ; la lei recentament votada per un primièr parlament democratic es de Barcelona, se son «lei der occitan, aranés en Aran», remarcatz la particularitat (acceptada per totes los Occitanistas), DER = DE L' en aranés, la grafia occitana es adaptada a totas las variantas lengatgièras, totes los dialectes, tot de tot, sense cap problèma, zo cal vóler simplament.

Lo títol de la lenga es pas lo modèl francés aplicat a la lenga. Qu'es aquò lo modèl francés ? Sembla èstre oblidat per M.Richard del Colectiéu, que sembla tanben aver oblidat l'istòria del Tresor dóu Felibrige.

Lo modèl francés es pas lo modèl occitan.

Lo modèl occitan es lo modèl del bilingüisme dins totas las institucions politicas qu'an precedidas l'arribada de las tropas francas, èran pas francesas ! Èra dels tempses que los pòbles de França, èran subjectes del rei, sotmetuts al rei, a son poder legal e catolic, adobat per l’imposicion ecclesiala vaticanesca.

Cal recordar que èrem subjectes del rei e que sèm devenguts ciutadans, actors de la ciutat (Marselha n'èran un exemple), la confusion entre la nacionalitat (l'identitat lingüistica d'una populacion, o la multiplicitat de las identitats lingüisticas) es pas la ciutadanetat (lo juridic que farà la gestion del territòri e la vida sobre aquesta planèta, puchonèl tròç de planèta que pòrta lo nom de las culturas que i son practicadas (Provènça, Lengadòc, Auvernha, Dalfinat, etc.) . Es pas ma teoria personala, es un trabalh de sciéncias politicas fabricat per mantunas òbras internacionalas en anglés e catalan per Monserrat Guibernau, o en francés per Cornelius Castoriadis.

La ciutadanetat se cámbia ambe la lei, es relativament rapida, cal un dictator (fòrça sovent en França) o un parlament democratic (fòrça rare en França, e pòdi explicar perqué, es ontologic al sistèma francés, jacobin e bonapartista, expression dels partidocratismes). Si aiçò es de separatisme, es confondre la critica e lo separatisme.

Donc lo modèl francés es la confusion entre l'alfabetizacion (la fin del XIXen sègle) e la francizacion (Jules Ferry, es un nacionalista actor de l'expansion francesa, en país de lenga occitana). Escriure aiçò seriá de separatisme ? O simplament explicar coma lo nacionalisme es una ideologia d’expansion que prendrà totas las fòrmas potencialas per véncer, província, provincialisme, etc.

Tornèm a la revolucion dicha francesa.

1er 14 de julhet èra la fèsta de la federacion, los Dreits de l'Òme èran tradusits en 7 lengas, occitan per d'avocat bordalés, e sabi tanben una traduccion del Comtat Venaissin que n'aviá agut mestièr per s'assimilar politicament a França, 22 setembre, una data fosca per Provènça e sa dignitat perduda.
2nd 14 julhet es la «Fête Nationale», es la fin del respect de las diferéncias, la vida de la pensada d'un Ernest Renan e Barrès (los ideològues de la dreita francesa d'ara, Alain Juppé per exemple, e segurament mai a dreita dins l'escàs politic provençau e lengadocian, FN per exemple, la Ligue tanben...), puèi l'arribada del militarisme per restablir lo poder a l'elita, se sona lo bonapartisme, refusat per totes los pòbles d'Euròpa, aqueles qu'avián un Estat jà.

1789/1791, los pòbles de França se son fait enganar e an agut de suportar l'uniformizacion lingüistica ambe la lenga del rei, luènh d'èstre la lengas del pòble, nimai la lenga republicana (seriá pensar que sonque los Franceses son capables de republicanisme, las Províncias Unidas èran republica abans de devenir reialas, e Netherland, los Païses Baisses, per exemple).

Quin es lo "service public" que parla pas las lengas dels pòbles qu'es supausat administrar ? FRANÇA/FRANÇO ! Es una imposicion politica del nacionalisme d’expansion per usança forçada de son administracion ambe lenga del rei per una republica !! La paradòxa franca.

la letra E

Prenèm una letra per explicar aiçò de la lingüistica similara entre las grafias de Provènça, cal notar qu'ai pas près çò que dividís, mas la volontat del concènsus e d'arribar a una entenda :

La letra E es en francés [eu] per la sonoritat, É [é], È [è] ; en occitan e pauc impòrta la grafia en tanben pertot [é], d'aquí podèm escriure "Tresor dóu Felibrige" dins la version provençala, e “Tresor deu Felibrige" dins la version gascona, e “Tresor del Felibrige” per la version lengadociana, “Tresor dal/dau Felibrige” per la version del Dalfinat, etc.... Pensatz qu'aqueste detalh existísson pas dins d'autras lengas ? Es pauc conéisser la diversitat lingüistica del rus, del índo, de las lengas indonesianas, etc.

La batalha de Richard e d'un Felibrige extremista es un separatisme, ges volgut per Federic Mistral ; es vengut explicar l'estatua de Gensemin (Jasmin) a-n Agen ; vos conselhi -la redaccion e los del colectiéu- de legir aqueste discors. Sa preséncia politica èra clara a Frederic Mistral, e efectivament, Jasmin-Gensemin es lo poèta encara plan conegut dins l'Agenés, e sa lenga es promòuguda grandament, pas pron es evident (mas aiçò zo sabèm dempuèi que la lingüistica e la sociolingüistica existís, ambe una fòrta politica lingüistica -loi 101 del Québec es lo modèl, en via de destruccion pel sistèma liberal canadenc- podèm salvar las lengas de la mòrt, pauc impòrta los dialectes, las variacions, la dobla-escritura o grafia, etc.

Oposar favorisa simplament lo status quò, cap a la mòrt.

Provènça es la sola region d'Occitània qu’i a pas la debuta d'una politica lingüistica, la sola !!! Es aisit de daissar aqueste problèma a l'occitanisme, mas l'extremisme del Sénher Richard es tanben de notar.

Quora M.Richard es convidat per cercar solucions al dich problèma, es lo sol que considera pas la convidacion coma una pòrta duberta per la discussion, coma se encontrar èra jà abandonar son separatisme ; es per aiçò que pòdi afortir que la volontat de pas discutir del Sénher Onorable Richard es un extremisme, car refusa la discussion.

Darrièra causa : soi estat mantunes còps en Provènça, e quitament a Nissa, ai sistematicament remarcat lo manca de coneisséncia de la practica occitana de la part de los que critícan l'occitanisme en Provènça, estranh non ?

Ièu soi puslèu de saber de qué pòt portar Provènça, e donc Occitània, a un Estat federal França? O a una Union Europèa que fariá de l’Estat francés un Estat exemplar ?