En Bretanha, s’escriu sobre l’afar Hadjadj

L’afar Hadjadj es un moment especial de l’excepcion francesa, es l’ignorança desvolopada dincal Tribunal Administratif.

Mas abans vos vòli ensenhar la relativitat, tal que Cornelius Castoriadis l’ensenhava a la sortida de la guèrra de 1939/45, p. 35 de son libre Histoire et création.

«Aquò’s pas la nocion generala de la realtivitat que nos interessa aquí, mas la relativitat de la coneissença, de la sciéncia, es de dire del jutjament. Dins aqueste sens, la relativitat es una modalitat de la qualitat o de la valor del jutjament, avèm sempre en vista mantunas restriccions de faire sobre sa valor, es de dire sobre aquesta vertat. Dins la concepcion costumièra, s’opausa la valor relativa d’un jutjament a la valor absoluda, en donar una finalitat absoluda al contengut : invariable, imudable, sense relacion ambe lo temps e l’espaci, e a la finala relativa lo contengut opausat : variable, se trapa en dependença del temps e de l’espaci. Mas la natura del jutjament estant de faire, per definicion, sobre las entitats intelligiblas, alara s’ogura evident que las categorias de cambiament al sense corrent, del temps e d’espaci zo tòcan pas, e que podràn jamai rasonablament parlar de relativitat qu’en se referent a l’aparicion o a la preséncia d’aqueste jujatment dins la consciéncia reala. Donc, aquela nocion de la relativitat pòt pas interessar que la logica istorica. En damorant pel moment dins l’encastre de la logica pura, se pòt pensar una autra definicion de la relativitat, similara a la primièra mas beucòp pus generala. Lo jutjament relatiu, o de la valor relativa, seriá, dins lo cas aqueste, un jutjament valorizat, aquel, sense condicions o  devath totas las condicions. Per veire s’aquela dictincion pòt aver, se dèu estudiar la relacion del jutjament ambe aquelas condicions. Se pòt pron aviat  apercebre que tot jutjament es valable que per un terrenh material ben determinat, es de dire qu’a una region de validitat, e en supausent certans jutjaments anteriors (logicament), es de dire certanas leis e categorias. Se pòt aténher l’ensemble de las donadas al grope d’axiòmas que se trapa a la basa de la sciéncia en question. Se farà alara que tot jutjament es pas valable que devath certanas condicions, es de dire en supausent un certan nombre d’axiòmas, estant donat que l’axomatizacion es la forma ideala de la sciéncia. Damora la validitat dels axiòmas. Dins aquestas matematicas, se daissa de costuma aquesta question de caire, en l’acusar quitament de contradiccions intèrnas. Mas lo clar de la filosofia es benlèu de s’interessar a las questions que dins la vida correnta e quitament dins las sciéncias positivas son consideradas tala absurdas o directament laissadas de caire. Per simplificar lo problèma, lo cal portar a posita a-n aquel de la validitat d’un axiòma inicial, l’anupotetòn <anhipotetic> de Platon (Republica, 510b-511b) o l’unitat transcendentala de l’apercebre de Kant. Lo natural de l’axiòma damora evidentament dins çò que supausa res, que pòt pas ni dèu pas res supausar. Mas coma se pòt alara èstre necite, ineluctable ? Cresi que Platon, aquí encara, es estat mai luènh que los successors, en donar, dins la famosa paissièra de la Republica, lo sol fondament potencial, a-n aquestes axiòmas, es de dire un fondament metafisic, extra-racional, subre-racional. Mas una logica estrictament racionala, e fòra foncierament pessimista pel rapòrt de nòstra coneissença ambe lo fons de l’èstre, pòt pas dintrar dins aquesta via. Damora pus qu’una solucion : admetre que l’axiòma inicial es necite perqué es una faiçon de fondar l’ensemble sistemic dels jutjaments que fan sobre lo x de conéisser. Serèm aital remandat a l’ensemble del sistèma scientific, es de dire que dintram clarament dins un ceucle. E es plan necite, car la coneissença racionala es una cadena clavada sobre èla-meteissa, que se pòt pas jamai transcendar e n’es estacat a res, al non res. L’entrada dins aqueste ceucle cámbia en foncion de la decision subjectiva arbitara ; mas un còp dintrat, se trapam dins l’impèri de la necessitat, necessitat tota logica, es evident. L’illustracion la mai entocabla d’aqueste fait es Kant [possibilitat d’inatacabilitat d’aquestes axiòmas]. Teorèma de Pitagòre. Quinas son las conclusions, per la logica pura ?

Tot aiçò es que l’expression d’aquesta lei fondamentala de la logica que tota coneissença es axiomatica, es de dire que tot jutjament se basa sobre mantunas condicions logicas, e que lo sistèma de la coneissença es un ceucle tautologic. Dins aqueste sens, tot jutjament es relatiu. Mas luènh d’èstre una tasca, aquesta relativitat es la quita expression de sa valor ; en efèit, la vertat pòt pas èstre definida sens que la parfaita deductibilitat, aquesta relativitat significa pas una autra causa que : tot jutjament pòt e dèu èstre dedusit de mantunas premissas. Dins aqueste sens, es evident que se pòt pas dins l’encastre de la logica pura parlar, tal que se fa de costuma, de la relativitat tal un estat tresen, intermediari o destriable de la vertat o de la fausetat. Un jutjament es vertat per rapòrt a un grope d’axiòmas e zo damora sempre –la quita causa s’es faus [teorèma de Pitagòre]. Dins aquel sens, la logica atanben es relativa.»

Marie-France Garaud explica : «lo francés es una marca d’identitat», aital la preséncia del francés o de l’ortografia del francés sobre los panèus de las ciutats d’Occitània, es un acte d’identitat del nacionalisme d’expansion francesa, es un imperialisme lingüistic e cultural, es politic ; zo cal escriure, los Franceses son nacionalistas d’expansion. Marie-France Garaud explica alara çò qu’es l’imposicion del sol francés al panèu d’entrada de las vilas e vilatges d’Occitània, un acte de nacional-expansionisme. Dins lo programa que s’exprimís, que s’i questiona lo ròtle de l’anglés dins l’ensenhament de l’economia, un professor vòl destriar la francofilia e la francofonia : explica alara que la primièra «es la diversitat», e la «francofonia es l’unicitat lingüistica» ; podèm tanben anar dinca l’utilitat de la semantica per amagar quicòm de bravament mai simpla. França es l’installacion sobre l’esquina occitana de l’etnisme francés o francofòne, es lo primièr netejament nacionalista d’Euròpa, sense l’èime nacional francés que serà conceptualizat a la revolucion francesa, segonda partida.

En Bretanha, se sembla que la pensada politica anguèsse pas dincal tèrmi de l’afar Hadjadj a Vilanòva de Magalona, sobretot que lo personatge es tanben conegut per sas dificultats plaçadas per las escòlas en occitan, o lo teatre en occitan dins la vila de l’aglomeracion de Montpelhièr. Uèi sabèm que tot aiçò es sostengut per tot lo sistèma politic en plaça actualament, pauc impòrta lo costat. Uèi zo sabèm.

La vertadièra cara del nacional-expansionisme francés es aquí desota un pauc describut, sul document junt, e segur amb una cara pauc gostosa, dins un tèxte escrich sobre un blòg dich collectiu e d'expression francesa ; mas, sèm luènh de las realitats occitanas, luènh d'èstre sufisent, legissètz :

Ai conservat lo tèxte tal qu'es estat escrich. La francofonia en Bretanha a mestièr de regular l'ortografia, e per exemple l'ortografia francesa dels noms de luòc en Occitània (o benlèu que la mauconeissença de la situacion occitana se transforma dins la grafia dels noms de luòcs occitans, quitament los que los Franceses an ortografiat a lor mòde), país totalament desconegut pel sistèma parisenc, e breton donc, que s'installa al país nòstre. L'ignorança es l'excepcion francesa... sovent, pòrta diplòmas e s’expòrta en çò que concernís Occitània.

Perqué crear una semantica especiala, per donar un nom a la causa ; son los Franceses que son a la man-òbra, pas los «francophonistes», perqué ? Perqué vòlon pas èstre una partida de la federacion dels pòbles de França, coma pel primièr còp de 1789 (dinca 1791), mas vòlon èstre englobant, Francés assimilacionistas, nacional-expansionistas per donar lo modèl assimilador dins lo mercat-Estat-nacion parisenc novèl (aprèp 1791).

Es clar que l'afar Hadjadj aurà agut un ben, la determinacion politica de la non-egalitat entre las lengas de la part de la populacion que se dís toleranta (se cal demandar se sábon çò qu'aquel qualificatiu vòl dire) de cara a l'occitan, toleranta mas en apartheid lingüistic, coma per l'Africa del Sud, pels nègres o pels indians d'origina transcontinentala ; aital podèm melhor comprendre los Argerians abans 1962 … quora an botat França FÒRA. Èra salutari per una eventuala democracia. La resulta se podrà criticar.

Mas, Se lo panèu es sota lo panèu francés … jà determina un fum de causas politicas en e per Occitània.

1 / Se lo panèu es sota lo francés, es perqué los Occitans respectan tròp la lenga de la republica … e l'administracion de la republica explica que cal lo panèu fòra l'endreit perqué es accidentogène. Aquò faguèt rire, mas lo project dels nacional-expansionistas franceses me farà jamai rire, es etnocidari.

2 / Se lo panèu es sota lo francés, es perqué lo sistèma politic francés de la decentralizacion a pas fait son trabalh d'occitanizacion del país dins sa toponimia, coma per Catalonha del nòrd per exemple, e a pas oficializat l'escrich occitan, segurament mai vièlh e istoric que lo francés del rei devengut francés republican aprèp 1791, e lo panatòri revolucionari francés. Aquí cal conselhar als francofonistas de legir Claude Duneton «Parler Croquant» per saber de qué párlan, als Bretons totparier.

3 / Se lo panèu es sota lo francés, es perqué l'administracion francesa que se dís de servici public, l'es pas car parlèt jamai la lenga del pòble, public, mas la lenga del rei, del sistèma que escana lo pòble. L'administracion francesa es pensada coma una arma del militarisme francés, sampitèrne militarisme, ontologicament França. Sedan es estada perduda per l'armada francesa, dempuèi ne faguèron un balanç, lo balanç explica que coma parlan pas la lenga del pòble, las lengas dels pòbles, lor cal francizar los pòbles per ne fabricar un sol. Es una solucion militarista ; se pòt titolar de lingüiscidària e etnocidària.

Se lo panèu derenga un partida de la pichona populacion d'extremistas nacional-expansionistas de la vièlha França imperialista e bonapartista, se cal pas limitar an aiçò (segur), mas alara lor cal tornar dins lor país, al nòrd de l'Estat actual, e demandar l'independéncia de l'Iscla-de-França.

Se lo panèu derenga una partida de la pichona populacion d'extremistas (desrenga, mas exista sul terrenh, e fins ara a l'amagat), es simplament que l'òbra de defensa de l'occitan es pas simplament limitat a l'expression de la dreita o de l'esquèrra francesa en Occitània. Se cal puslèu pausar la question de la pertinéncia d'aquesta classificacion de dreita-esquèrra francesa en Occitània, a la dreita o a l'esquèrra del rei-president francés (Révolution française).

Se lo panèu derenga una partida de la pichona populacion d'extremistas en Occitània, se las sonoritats occitanas del mètro an derengat, es simplament que fins ara, aprèp 40 annadas d'occitanismes flacs, avèm enfin capitat d'èstre mai vesedors, e alara aquò debuta de las dificultats ; çò qu’es alara normal. Los primièrs grands derengats (e pas piòts çaquelà) son alara forçats de se mostrar ; e aiçò es bravament novèl, e fòrça tanben mantunes d’aver una argumentacion aguzada. La noveletat damora tanben dins l'inocéncia de l'occitanisme que voliá a l'amagat, anar pichon a pichon, per practicar una politica lingüistica ciutadana, ambe pichons corsets, dins las polidas seradas gasconas o lengadocianas. Ara, gràcia a Hadjadj podrèm dire que tot lo personal politic s'aurà de pausicionar e de se dire favorable a la lenga occitana, senon las eleccions passaràn per aquí, mas tanben los militants que se fan les chantres de l’Occitanie o de LA votz occitana (causa que damora pas que de m’espantar, de cercar una unicitat alara que la combatèm) que vòlon cercar desesperadament per èstre rassegurats.

Lo complèxe es la democracia, es la diversitat assumida. 

Alara, efectivament l'afar Hadjadj a agut unes beneficis, mostrar les estupiditats dels nacional-expansionistas franceses, dels amics de l'acadèmia franchimanda, del nacional-republicanisme, e aiçò al grand public car los mèdias an plan rís ambe l’accidentogenia de l’occitan en panèus oficials ; los nacional-expansionistas son per una francofonia de netejament etnic, teutologia ? Aquela francofonia confond tot, de l'alfabetizacion a la francizacion avèm tot un escantilh de possibilitats politicas, escampilhadas dins totas las colors politicas francesas en Occitània, e quitament dins lo sistèma professoral qu'ensenha l'occitan, uèi per la segonda generacion...

L'afar aurà despertat la vièlha nocion de colonialisme interior e encara mai ; lo Tribunal Administratif de Montpellier aurà una medalha o felicitacions per aver despertat tanben sa causida politica. Tot aquò aurà despertat los enemics de la França plurala, son pas forçadament pron clars a la vista dels promotors de la dignitat lingüistica occitana.

S'als Africans lor cal damorar en Africa per desvolopar lo país, los occitans auràn de pensar de quinas aisinas an per despertar l'autonomia, individuala e collectiva, autonomia que fauta al pòble occitan. Aital la lectura de Cornelius Castoriadis es una benediccion politica.

Lo personal politic ne sortirà dignament, en tota simplicitat, sense mestièr de leiçon bretona.