Le Droit au silence

Un títol en francés, per una lenga administrativa que nos engana e nos escana, es novèl. Mas ne me sembla important per entendre melhor la societat dels plega-esquinas qu’en Occitània nos envirónan.

Farai silenci sobre la volontat de mantunes Occitans de tornar a la borsa de Cáurs per regular los escuts (novèla volontat dels FN de tornar al Franc Francés, e perqué pas l’escut del rei, me sembla una lei monetària que li cal pas daissar passar), los escuts de cada Estat europenc novèl se l’Estat francés èra destrusit, e donc lo N d’Ernest Renan (tant estimat per Chevènement o Valls, Hollande o DSK, mai tanben Alain Juppé, MAM, e certans militants socialistas de Lengadòc e Catalonha del nòrd) dins lo logotipe d’una novèla ipocrisia de dreita franchimanda, lo FN amarinat. Farai silenci sobre aiçò… mas per un autre bilhet, segur que non.

Dins una lei sobre los empresonaments, acabèm d'aprendre que los elegits an conservat le droit au silence. Dins un Estat republican francés qu'a una lenga administrativa considerada coma superiora a la lenga del pòble, e donc emplegada coma una preson, a l’aire liure, sul “territoire”, per elevar la votz als pòbles, podèm considerar que Le Droit au silence es la sola arma que nos damóran per explicar als pionts de l'administracion (per fòrça de còps), e son sistèma politica partidocrata, que sèm en situacion de presonièr del sistèma, e de son sistèma de dreit en lenga imperiala, francesa ?

O escrivi aquí : soi Francés per fòrça, la fòrça del dreit, la fòrça del papièr d’identitat, aquel qu’es escrich a París o en prefectura, qu’es pas mon país, mas l’Estat que supòrti, e son organizacion bonapartista e militarista.

Mas abans vòli escriure un comentri sobre aqueste droit au silence. Lo dreit es un verbiatge per assumir un sistèma contra un autre, lo dreit repressiu contra lo dreit de la persona, la dignitat de la persona contra la possibilitat de saber sense mendre còst (per la polícia e lo sistèma dich de justícia), la vertat de la fauta directament de la boca del prevengut ; alara me pòdi que questionar de qu'es lo dreit sense lo silenci pel presonièr fàcia a la polícia ? De quina manièra la polícia farà parlar un presonièr que vòl pas emplegar le droit au silence e que sense lo dreit aqueste, parlarà pas ? Que faràn ? Reprimaràn ? De quina manièra “republicana” ? Sèm bravament dins un sistèma dictatorial, o coma l’escriure Alexandre Adler “la dictatura planvolenta”. Lo dreit francés es una dictatura perqué viu ambe sa gloriosa lenga administrativa, la lenga imposada contra los pòbles e aiçò dempuèi las premissas de la Révolution française, aont la tecnocracia politica establís la lenga coma un instrument contra los pòbles, acompanhat pus tard pel militarisme.

Sul subjecte de l'occitanisme, aquel que dèu acarar lo sistèma francés, que lo dreit n'es lo rebat, lo dreit actual es votat per una casta partidocrata, Alem Surre-Garcia parla de Teocràcia Republicana, amai d'èstre de mantunas castas francmaçonicas o d’extremistas catolics, que devèm installar coma silenci a prepaus de nosautres, que devèm installar fàcia a un sistèma occitanista qu'es pas perfait, mas se nega tota expression de las causas negativas al pichon occitanisme associativista e subvencionable (pel sistèma politic que vòta lei sobre le droit au silence) ?

Es que devèm acarar qu'avèm pas cap mèdia de la libertat, levat la libertat de pensar coma lo cap-redactor ? Es que podèm escriure que lo cap-redactor es amagat perqué pòt pas amolotlar subvencions per sa premsa¹ e son títol d'elegit dins un organisme que subvenciona e vòl una politica²? Tot aiçò es pas aisit d’escriure, mas es la realitat. Es que devèm escriure la realitat o s’enfonsar dins un sistèma de negativitat ?

Es que devèm acarar qu'avèm un sistèma professoral administratiu (Estat) qu'es al nivèl d'una associacion Calandreta per bastir una escòla d'Estat, bilingüa, cada 10 annadas ? Las associacions zo fan cada semestre, ambe totes los bèls frens installats per d'experts autodesignats e autosifisents, republicans e laïcs, scientifics  e diplomats del sistèma intèrn … dempuèi mantunas annadas ; es çaquelà nos devèm agradar d'aver d'ajuda de mai en mai clara dels elegits locals d'Occitània, es novèl. E alara es que podèm criticar lo sistèma de las subvencions dels CR en estar pas pron claras per çò que seriá clarament una politica innamovibla e definitiva per l'occitan ? Es que lo sistèma sap la diferéncia entre la cultura de l'Aver³ e la cultura de l'Èstre⁴ (es que sábon çò que dignitat vòl dire, e que la dignitat pel presonièr es pas d'aver un dreit del silenci, mas d'aver lo dreit de dire çò que vòl e d'èstre respectat, tot en aguent una polícia que trabalha per aver la vertat en defòra del presonièr, sortir de l’òrt juridic per aver la realitat, los faits e ne saber descriure e escriure la sorga de l’afar condamnable).

Es que devèm criticar un occitanisme qu'a jamai pensat l'occitan coma una aisina de transmission lingüistica, dels sabers, de las valors d'una societat nacionala, e donc s'es jamai pausat las questions que las familhas se páusan al moment de pensar l'acarament lingüistic entre francés e occitan, al moment de causir l'occitan contra l'imposicion unica francesa, es de dire de sautar dins lo baus republican sense aver una mendra ajuda conceptuala de l'occitanisme politic ? Lo paracaigut republican e son alfabetizacion francesa nos son pas estats sufisents.

Es que devèm criticar lo pus feble de l'occitanisme politic que s'es questionat politicament e s'es enganat de camin en sciéncias politicas ? Es que podèm criticar lo sistèma politica occitan flac per aver pas entendut la societat qu'i vívon dedins ? Es que podèm criticar de s’associar ambe los autres sotmetuts politics ? Per poder sobreviure …

Es que podèm escriure qu'i a tròp de foncionaris⁵ dins lo sistèma de l'occitanisme ? Es que zo podèm escriure en aguer una assegurança qu'i a pas pron d'avocats, de notaris, de comerçants, de policièrs, d’imprimaires, de païsans, d'escobaires, de mètges, d'engeniaires, de curats o preires, de menaires de camion de bus, de tram, etc. ?

Es que podèm en Occitània non pas gardar lo silenci del presonièr, mas escriure e criticar una faiçon tòrta del jòc politic prepausat per França, qu'installa la subvencion coma una aisina de clientelisme⁶, e non pas coma dins los parçans normals del planèta, coma una volontat d'aver la diversitat lingüistica normala per l'uman ?

Es que podèm criticar un elegit per donar son nom, l’ortografia de son nom, per explicar qu'a res contra l'occitan ? Lo dreit a l'esquiva es jamai installat dins lo dreit franchimand, mas lo personal politic zo practica, uèi, en sistèma partidocrata, per damorar en plaça.

Es que podèm criticar las chifras ? Recentament un militant -dels vertats zo cal pas negar- a donat dins La Dépêche du Midi doás chifras non verificadas : 14 % dels tolzans per una generacion serián a pujar a 30 % per salvar la lenga occitana e sa modernitat. Las doás chifras son enganadoiras. Se cal pausar la question perqué son donadas aital sense verificacion ; lo problèma l'a La Dépêche du Midi, mas z'avèm jà dich, lo mestièr de jornalista sembla pas èstre lo mestièr de saber comptar o donar  vertats, mas considerar que la vertat es sortida de la boca de los qu'entrevístan⁷ , es pas previst dins la formacion (?), nimai demandat per las redaccions (?), sèm al simplisme de las novèlas brutas (una novèla bruta es sense pensar, prendre aital sense comentari o estudis) ; la paradòxa es que la novèla bruta es aital esqueletica e melhor esqueletica serà, alara passarà al cap de la redaccion -una aprèp l'autra- dins La Dépêche du Midi , dins una repeticion sampitèrna de la mediocritat.

En mai, l'installacion d'aqueste tipe de foncionament ajuda pas lo locutor que sortís l'informacion, a trabalhar son informacion, a l’argumentacion melhorada, donc se pausa lo problèma de saber quina es l'utilitat de l'argumentacion quora lo mèdia es de mendra qualitat ? Coma la cadena de l'informacion es sense qualitat, las donadas chifradas son jamai verificadas.

Mas aquesta chifra, del locutor qu'es près en referéncia dins l'article, d'ont ven ? Quí a poscut donar talas chifras ?

A/ pel 14 % : coma podèm traire la chifra ambe ~0,8% d'escòlas en occitan a Tolosa, una 14 % d'una generacion per èstre locutors d'occitan a Tolosa ? Explicatz-me ? Soi benlèu pas encara pron bon lector d'un autre article de La Dépêche du Midi que donava la chifra aquesta de 0,6 % per aver creat una escòla d'Estat, bilingüa e suplementària, aprèp un vòt del Conselh Municipal tolzan, e tres annadas de batalha per obténer una magra resulta. Se pausa lo problèma de la presentacion oficiala de l'informacion per l'occitan dins lo fialat dels professors legitimistas en Occitània. Per ensenhar l'occitan, ambe la lei Deixonne, votada per astrada extraordinària, lo professor èra volontari, e respectat per son administracion, perqué sovent un grand professor qu'aviá a bodre de la promocion intèrna. Per la generacion següenta, l'abséncia de formacion politica, autre que lo sistèma de plega-esquina, sotmetut al nacionalisme d’expansion (e seleccionat aital), e ambe l'istoric de ancians maltractats, serà una autra musica, que l'occitan ne patís, uèi ; uèi, al moment que lo sistèma politica debuta un leugièr ajornamiento.

B/ Puèi pel 30 % d'una generacion, 30 % salvarà, explica lo grand militant, l'emplec lingüistic digne per una lenga. Es alara una causa extraordinària, perqué totas las convencions dels especialistas⁸ sábon, e n'an portat mantunes escriches, que la generalizacion de l'ensenhament del gaelic en Irlanda, aprèp l'independéncia (1921) e la mesa en disgràcia de l'ensenhament administratiu anglés, a pas donat un nombre de locutor natural⁹ en creisséncia dinca l'arribada dins la fin del sègle XXen de la television en gaelic, e la presa de pausicion del cap d'Estat d'Irlanda, aprèp una volontat mitterrandiana de sortir lo gaelic de las lengas oficiala de l'union Europèa. Donc, 30 % d'una generacion donarà la solucion per l'occitan, dins un sistèma administratiu francés que lor cal dètz annadas per sortir una escòla per equitat lingüistica dins una zòna urbana que la lenga occitana s'i parla fòrça, en Bearn ? Ne soi espantat.

Es que devèm gardar la lei republicana e laïca del silenci francés ?

L'imposicion del francés, la lenga del rei-president, en Occitània a desqualificat lo dreit, ambe lo dreit d'aqueste escantilh, Le Droit du silence.

Se devèm gardar aqueste dreit al modèl francés, enganaire, ontologicament, es que sèm encara pauc liure d’èstre occitan en Occitània.

-°-

1 essenciala çaquelà per aver un reviscòl de l'emplec lingüistic.

2 e zo far ambe grandor, e benlèu pas pron de dignitat e d'assegurança. La magra politica es çaquelà de clientalisme amagat. Lo contrari d'aiçò impausa, una decision poltiica, d'aver una politica lingüistica en defòra del sistèma cultural, mas dedins los burèus de l'administracion a totes los nivèls, per exemple a la societat sancièra. Mas aquò vòl dire estauvi de moneda en general e sobretot los estauvis pòdon aital passar a las associacions, dinca pensar un sistèma en evolucion permanenta, per èstre eficaç per la moneda publica.

3 (aver ma subvencion)

4 Èstre respectat passa de fòrça per la presa en compte de la persona e de son Èstre, le moi, mas pas en lenga francesa en Occitània. Montaigne pel assages aviá mestièr dels mots gascons (lenga oficiala en Aquitània dinca a 1470) per escriure la filosofia a las populacions sotmetudas pels reis francs, uèi los Occitans (los novèlas locutors de la lenga oficiala per Occitània) an mestièr del francés per escriure la filosofia e sa semantica ; çò que pròba al mens que la politica de l'ensenhament e dels desvolopaments parsimonioses e leugieràs, de la lenga dins l'ensenhament a pas capitat a res per la lenga, e son sistèma de pensar liurament. Quora aurèm una politica lingüistica que fosquèsse pas sonque per ensenhar la lenga ; es la mendra de las causas per èstre segur d'una lenga modèrna, l'occitana.

5 d'Estat o sense Estat ; lo foncioanriat sense engatjament politic clar es una maquina tòrta, sense fial coërent per èstre actor e desvolopaire d'una politica, desvolopar en estauviar la moneda publica.

6 e que ne farà un argument per non pas respondre a las questions de conferéncia de premsa.

7 e lo personal politic l'a plan entendut, el que nos mentís dempuèi sègles, perqué non pas contunhar.

8 Jamai retransmetuda per Le Monde, mas çaquelà quora una convencion preten lo contrari Le Monde n'excriurà fòrça ; recentament un jornalista m'explicava un article sobr elo Luxemborg e sas dificultats a aplicar lo multilingüisme e las consequéncias negativas ; aquel jornalista s'es pas jamai questionat de las referéncia, e es incapable de las transmetre, mas es capable de sortir aiçò sense grand dobte e sobretot una assegurança que cal pas de multilingüisme, e donc la lenga unica francesa favoriza los sabers. La question de l'arribada de l'anglés li pausa ges de problèma, nimai lo faiut que Le Monde n'aguèsse jamai escrit un article sobre los multilingüismes (la nòrma pertot) e sos ensenhaments a travèrs l'Euròpa. Ma conclusion, soi un crompaire de Le Temps e Le Soir, per averun jornal de dreita, e de bona qualitat, donc en defòra de pensada parisenca, e en lenga imperiala. Per aver un jornal d'esquèrra es mai complicat, vist que L'Humanité es autanplan tòrta que Le Figaro. Tot aiçò son pas de blablà de jornalista, l'ai comprobat.

9 Natural, vòl pas dire geneticament occitan ! Mas de locutors qu'an la cotuma de parlar la lenga sense aver de dubrir un diccionari, cridar un professor en permanéncia, o d'aver a telefonar a un locutor mai assegurat dins la lenga. Un natural podrà èstre d'origina japonesa en Occitània, coma berbèra, o indigèn d'America del nòrd, un natural parlarà occitan naturalament en Occitània.