Quebèc, Catalonha e Occitània, fasèm camins per entendre melhor

Coma cada dimenge, vau al mercat … Sant Albin prepausa un mercat que s’i trapa un fum de bons produïts, fòrça, e de còps, importacion marrocana de maissant gost ; cal saber destriar. Avètz pas encara entendut que los produïts marrocans son forçats a èstre biologics, forçats pel regime del rei-dictador, sol cap d’Estat del planèta que revendica encara d’èstre  sortit de la cuèïssa del libre sant ? (deuriá èstre aisit per el de revendicar aiçò, del biologic, non ?)

Per aquestas passas, sabèm qu’i a eleccions (e la votacion fabrica pas forçadament la democracia en Africa, Tunísia o Egipte, coma en França) e alara lo personal politic a mestièr de se far veire ; dins una botiga del barri ai puscut remarcar : «tiens c’est les élections, ils sont de sortie» e m’a generosament donat lo cartonet donat per un cumulard local, que se presenta tanben a las eleccions, malgrat d’edat e la granda revendicacion de son partit contra lo cumul dels mandats, anonciada mas… la vesèm pas gaire installada dins lo fait. Uèi farai un resumit de ma pensada per la candidatura de la deputada europèa Christine de Veyrac.

Christine de Veyrac

Ai sul pic agafat lo trac en nègre e blanc, soi estat lo cercar (se deuriá dobtar de quicòm los miltiants quora se debana aital, mas non ; l’inocéncia es granda en çò dels militants), soi estat lo quérre … per una candidatura a las cantonalas ; estonament : ambe una ajuda publica granda, la republica dels partits que la sosténon, es pron magra la fuèlha –donc, gaitatz lo document. E lèu veirèm los autres … e lor tecnica per agantar los vòts.

Es clarament revendicat, es una candidatura que s’apieja sobre son cumul dels mandats, es deputada europèa : laissa temps per se presentar a una eleccion locala ; malgrat que la feminizacion es una bona causa per la politica, soi donc en contra aiçò per explicar qu’es tanben de cumul de mandat que volèm pus, caldrà copar caps per n’aver pus (los militants de la partidocracia l’an pas encara comprès ?). Justament Christine de Veyrac s’es fait remarcar al Parlament europèu : vesètz aquí son vòt contra lo plurilingüisme europèu dins un bilhet vièlh qu’i podrètz notar l’eclectisme de las prepausaicions politicas e de las enganas (ai en man d’autres tracs recebuts lo meteis jorn a Sant Albin de Tolosa de Lengadòc), e donc contra l’occitan, contra lo catalan, etc. Totes los partits democratics an votats per aquesta linha sobre lo multilingüisme europèu. Soi pas segur qu’una candidata locala ameritèsse aital d’èstre la representanta del Sud-Ouest, coma escrívon, nimai gaire de Conselhièra Generala dins un canton d’una ciutat que se revendica coma capitala occitana, coma díson.

Votar contra lo multilingüisme europèu seriá l’afar d’una «femme libre» e confirma que «j’entends le demeurer. Libre de faire passer l’intérêt général avant d’lintérêt partisan» ?… Lo multilingüisme es un interès partesan ? Las frasas totas faitas fan pas un programa politic.

Ambe aqueste vòt europèu, la deputada de Tolosa, capitala d’Occitània, la plaça dins lo camp de l’extrèma dreita europèa, donc lo fòrt promòugut FN franchimand o los amics tolzans d’Antoni que vòton contra l’occitan quora zo an poscut durant mai de vint annadas al Conselh Regional de Miègdia-Pirinèus, o los anti-europèus d’Anglatèrra o de Danemarc, o d’Ongria. Aquò me fa pensar al panatòri da las urnas per las votacions localas a Terrassa, ièr, per frenar l’expression politica catalana, per valorizar l’Estat centralista e pòst franquista. L’Alianza Nacional es l’Espanha fachista en Espanha.

Me dirètz soi anat fòrt, lo camp de la Christine de Veyrac es pas aqueste, l’extremisme - es notat en fin de fuèlha, los radicals valoisiens serián pas extremistas, a bon (!?!), alara benlèu ; mas al meteis temps e de l’autre bòrd de l’Atlantic, avèm los conservadors que pensan que cal desfar la «loi 101» per èstre una politica per favorizar lo francés, ambe d’argument qu’avèm conegut dempuèi quaranta annadas en Occitània : «bè vous avez qu’a parlé chez vous, vous y êtes autorisé» que díson totes los jacobins e franchimands tolerents en Occitània (coma los Dominicans pendent l’inquisicion), en oblidar, clarament, que lo francés existís a París sonque perqué lo rei dels subjectes francs o sotmetuts, l’a installat ambe mantunas leis d’obligacion lingüistica, forçatges politics clars, matadièrs sovent, que son estats la clau del monoteïsme republican e laïc francés, e d’una installacion del monoteïsme dins la lor constitucion per Ernest Renan, que díson qu’es pas vertat (Alain Juppé sobre France Culture, Réplique dissabte passat, al entorn de 09h30, programa d’escotar en linha), mas sobretot per la votacion de l’article 2 perpausat pels Chevènementistas en junh de 1992, e seguit per tota l’esquèrra que se presenta a las cantonalas en dicha oposicion al UMP-NC-VALOISIEN-GAUCHE-DÉMOCRATIQUE.

La «loi 101» es estada un modèl per reviscolar lo basco e lo catalan, dins los endreits qu’i a agut autonomismes dins l’aprèp franquisme.

Se cal recordar tanben las paraulas de la conselhièra municipala e professora d’universitat  a Tolous’ 1, a prepaus de l’occitan dins los musèus de la vila. Lo patois ameritariá pas d’èstre sobre los documents de promocion dels musèus segon aquesta elegida (benlèu coma lo patois parisenc al Canadà ?), elegida qu’a jamai fait de mea culpa public malgrat èstre presenta per la promocion dels dreits comunals tolzans en genièr passat.

Justament es moment de veire los reviraments de casaca, e pas sul terrenh de la cepièra per una corsa de caval, al moment de las eleccions. Las pichonas eleccions fan mediòcres documents de promocion de las candidaturas. Christine de Veyrac n’aurà prepausat un mediòcre papièr-cuol, dimenge, mas tot es pas sul papièr per poder destriar.

Lo contengut es gaire-ben sense. La critica de la gestion de la decentralizacion per la majoritat en plaça es çaquelà puslèu aisida se nos installam dins l’amira d’èstre del país nòstre, Occitània, e non pas dins l’estile nacionalista d’expansion franchimanda, tant acostumat dins los rengs dels partits installats (FN, UMP-NC, PRG, PSF, PCF).

Quora fasèm camins suls mercats, mas avèm mestièr dels miralhs quebequés e catalan, alara nos avisèm de la mediocritat de las prepausicions politicas a Tolosa.

-°-

Dins los camps de concentracion lo triangle roge èra un agafet de responsa al nazisme, l’extrèma-dreita qu’es estada elegida pel pòble alemand, abans de crear politicas d’exterminacions etnicas, politicas e socialas, contra los adeptes o supausats adeptes de la religion josivas, los Ròms, los gais, e los oposants politics d’en pertot. Lo netejament es una causa de l’extrèma, la recèrca dels luòcs segur per la causa pura, la lora, aquela de lor pòble, dich superior, per l’emplec d’una lenga o per la faiçon d’èstre. En occitan disèm que volián estremar lo país dels catars, o dels protestants o dels locutors e locutriças de la lenga del país, en general los far morir per los ajudar a anar al cèl, perqué «dieu posquèsse trapar los seus».

-°-

Ara vos cal veire los autres qu’an distribuat papièrs sobre aqueste mercat.

 

Avèm aquí un document utile distribuat en mièg genièr. Es un calendrièr, i a las vacanças, aprèp tantes moments de vacanças de la vista dels candidats.

Puèi, avèm lo carton tanben del candidat que «susvelha las discotècas e los parcatges salvatges» del dimenge maitin, un jorn de visita sul costat esquèrra, costat Marengo, de l’avenguda de la Glòria, mas una malastrada vòl que «fosquèsse pas la páura femna sul pont de l’avenguda de la Glòria, benlèu per fauta de solidaritat» m’a explicat un comerçant observador de la vida politica de tempses de campanha electorala.

Per rason de cumul de mandat, a cercat una bona secretària, sembla l’aver trapada. O alara es una novèla que sabiam pas encara, e perqué cal pas perdre un bon candidat qu’a enfin considerat l’occitan a sa «justa» valor electorala e que lo Sénat seriá suprimit dins la novèla reforma de l’UMP-NC ? Res es clar dins aquesta republica parisenca, sabèm jamai, se la casta suprimís lo Sénat, seràn segur de ganhar las eleccions perqué i aurà enfin una reforma populara o populaista, sabi pas encara... e al meteis temps, l’assegurança de pus perdre las eleccions senatorialas.

Malgrat tot es un candidat qu’a fait un grand esfòrç cap a l’occitan, signarà un projecte de lei a París e zo fa saber en privat… Ai pas legit sul carton un sol emplec de l’occitan, nimai una demanda franca perqué la DDE fosquèsse un actor coma en Bretanha per installar lo bilingüisme dels panèus en país Tolzan e en Comenge.

Lo Conselh General a una pichonèla politica per l’occitan, mas sufisament pichona per pas èstre remarcada pels redactors de las paginas de propaganda sul tèma de la bona politica del Conselh General actual. Son pas los candidats que fan los programas, cal pas pantaissar… quitament se n’an los mejans. E malgrat tot s’explica dins los mèdias que los sistèmas electorals es un calc del militarisme electoral o bonapartista, lo cap a rason, pensa. La votacion per lista es jamai l’interès de la partidocracia.

Farèm alara remarcar als candidats, e a las candidatas, e als redactors e a las redactriças de las propagandas, qu’una politica es una causa que se dèu desvolopar, es pas simplament dire non, e enregistrar la gestion de la decentralizacion e las conpeténcias politicas que París vos a generosament donat (o alara se cal question sobre la commemoracion dels dreits comunals recentament arribats al capitòli en 2011). E alara cal seguir los camins dels elegits de Lanas, Gèrs, Bigòrra, Pirinèus-Atlantics, Albigés, qu’an totes un cargat de mission per la lenga occitana, es un foncionari del dedins les burèus de l’establiment decentralizat ; cal pas mesclar l’elegit en carga d’una politica, e las accions administrativas que lo cargat de mission dèu desvolopar per presentar aquesta politica. Aquel aqministratiu aurà d’èstre mai sovent defòra o redactor de la pagina del Conselh General a prepaus d’«Occitanie», e qu’es pas sufisenta per interessar lo public.

Justament, tot en pensar que la politica lingüistica es pas simplament una question culturala, soi estat veire s’i aviá una linha sobre la pichona linha per l’occitan en Nauta-Garona. Marie-Christisne Lafforgue, malgrat son nom (disi aiçò perqué segon Hélène Mandroux a Montpelhièr lo nom a de veire ambe la volontat o la factibilitat d’aver una politica per l’occitan, ièu ai un dobte sul tèma), a pas redigit una sola linha per explica quin camin cal prendre per ajudar l’aglomeracion e las comunas de Nautas-Garonas de portar una politica per l’occitan, per simplament dins un festenal, o simplament los servicis del Conselh General (DDE per exemple) per preparar la signaletica en doás lengas, als buses del departament de portar la lenga suls costats, la DDE es estada vista capabla d’iniciativa en marcar 31 a l’entrada del departament… Pòdon segurament pensar als panèus novèls en doás lengas (francés e occitan) ?

I aurà d’autres candidats segurament … Per aver de libertat, los locutors e las locutriças occitans/anas an d’aver una politica de visibilitat de la lenga, una politica lingüistica a totes los nivèls de la decentralizacion (las coordonar seriá tanben melhor), per rassegurar aprèp tantas annadas de castigs, lo pòble d’Occitània ; la visibilitat la podràn pas limitar a d’unes festenals, tant polits que fosquèssen.

Darrièr document, la candidatura Parti de Gauche, d’evitar ; en general, lo nacionalisme d’expansion parisenca es d’evitar (per saber dempuèi quora l’auriam agut d’evitar, Cal espepiçar lo filme sul catarisme sobre las vídeos prepausadas sul costat, quora Michel Roquebert dona l’explicacion istorica de l’arribada dels Franceses en Occitània, e mai tard, nos an tanben enganats pendent la dicha Révolution française).