Migrar es ges natural per l'espècia umana.
Uèi ai en man un libre d'en Progreso Marín, que conta una istòria universala, la d'una migracion politica, que conta una migracion forçada, per anotar lo libre vesi pas qu'una anciana cronica que ai difusit sus un ràdio d'Agenés en 2003. Lo libre acaba de sortir en lenga catalana, "La Dolors - una vida per la llibertat", edicions Pagès.
Al sègle tretzen son los catares que an agut d’anar viure sus las « terras incognitas » dels païses ibericas ; son partits car las tropas reialas francesas los an caçats de las tèrras lengadocianas. E … M.Youssef Chaïn prepausèt un filme sus Avarroès, un filosofe d’aquestes temps, « Le destin » comença sus un lenhièr, aiçò es prepausat en lenga francesa a Carcassona, al sègle XIIIen ( lo francés existava pas ) e lo film utiliza çaquelà la lenga maura [1] desapareguda dins la fin del filme ; mas, lo filme es subvencionat pel ministèri de la cultura e de la francofonia, donc, dèu èstre politicament vertat ? Mas sociolingüisticament realament faus. Los registres de l’inquisicion catolica o explícan clarament : la lenga dels catares es l’occitan (ben segur d’aquestes tempses la lenga se sonava pas vital).
Sus las còstas miègterrencas, los catares son estats la populacion de basa pel pòble catalan. Dins al sègle XVen la lenga literara catalana, èra dita « llemosina », del nom de la normalitat lingüistica establida pels Ducs d’Aquitània, entre 950 e 1050 a l’abadiá de Lemotges [2]. Dins lo Diccionari de la Llengua Catalana se podrà legir a la linha, Llemosi : Dialecte de l’occità, e antic nom de la llengua catalana.
A partit de 1714, los catares devenguts bons catolics conquestadors, e « catalans de soca », an agut de suportar la vision de monde del pòble castelhan, dich español uèi en França, conquestador tanben ; el aurà forabandit los lors dreits de pòble, puèi a fòrabandit lo pòble josiu ; aqueste pòble catalan de religion josiva es partit en Argèria, o en Turquia ( los avèm entendut parlar a la television pels atemptats recents d’Istanbol ).
Dins la revista Enbata de Baiona, Jean-Louis Davant escriu una Iritzia o tribuna liura ; es en en lenga francesa : « Cependant les rois de Castille se sont acharnés jusqu’au bout contre cette majorité musulmane [3], ils l’ont réduite progressivement à l’état de minorité, enfin ils ont tenu à porter le coup de grâce au petit royaume de Grenade qui avait cessé depuis longtemps d’être gênant pour eux ; et pour mieux asseoir leur pensée unique, ils ont expulsés de la péninsule nombre de musulmans. De la même manière ils ont grignoté le royaume chrétien de Navarre [4] , pour conquérir finalement ce qui en restait. / Ensuite l’ennemi intérieur fut le juif : il devait choisir entre l’exil et la conversion au catholicisme. S’il était mal converti, la Santa Inquisición l’envoyait au bûcher…… [[5]] … Aujourd’hui, à l’issue des guerres carlistes et de celle de 1936, le juif de l’Espagne est le Basque, persécuté dans sa langue, sa culture, ses libertés individuelles et collectives. »
Aquesta mescla de religion en Occitània e Catalonha es estada sempre la règla, a Montpelhièr, tres religions monoteïstas co-vivián : cristians, josius e musulmans, coma en mantunes païses catalans ; la tolerància es causa occitana e catalana. Es l’arribada dels pòbles [6] dominators que an destrusit lo balanç. Es pas un astre se lo protestantisme es nascut en Occitània.
La populacion europenca d’Argèria [7] es estada faita d’un aglomerat de populacions forabandidas d’Euròpa : Bandits alsacians o franceses, occitans que cridávan misèria e avián de causir entre París o l’Argèria per aver de trabalh, josius del Reialme catolic de Castilha, etc. Pels catalans, la migracion cap a l’Argèria èra pro aisida, e benlèu naturala, car las conquèstas de Malhòrca e Eivissa avián permetut d’establir ligams ambe Bogia, e las rotas comercialas catalanas son estadas pro miègterranencas pendent dos sègles ( de 1400 a 1500 ).
Lo comerçi es estat la riquessa per Occitània e Catalonha, levat a la barradura de las frontièras, devengudas « frontières naturelles », establidas pels poders franceses e espanhòls o castelhans.
En Catalonha, l’arribada d’autres occitans se nòta tanben entre 1553 e 1717 ; caldrà notar que son los tempses de las migracions occitanas cap a Suïssa, Païses Basses, Alemanha, Anglatèrra, e tanben Caraïbas en nom del Rei de França. Son los elèits – mai que mai protestants – que son estats obligats de partir del país nòstre, Occitània ; l’ « Altes d’Historia de Catalunya » explica pro ben, ambe mapas, aquestas migracions, originàrias del Comengés, de Coserans, de Bigorra, del Pais de Pàmias e de Rius, d’Aush e de Condom, d’Agenés, del Pais Lombers, del Carcin, d’Albigés, de Roergue, d’Auvernha e de Lemosin – la partida paura d’Occitània, mas pas sonque car son tanben partits de Bordèu e Tolosa. Aquestas donadas cartograficas son establidas ambe los registres declaratius matrimonials de Catalonha, donadas, pas destrusidas per la revolucion francesa car escritas en país foran.
Lo temps passa, « una ora de temps e sègles passats »… es lo títol d’un programa de ràdio [8] en Agenés.
Puèi, en 1962, d’Argèria los migrants occitans e catalans ( cristians o josius ) son tornats mai franceses que los franceses ; es una aplicacion reala de la vertadièra eficacetat del nacionalisme francés, nacionalisme d’expansion, que es mai que nacionalisme car es de conquèsta : es un imperialisme, que l’ideologia organizatritz es lo bonapartisme : « La république française est une et indivisible », coma l’Espanha catolica e franquista. M.Juppé explica que la creacion de l’UMP es faita sul modèl del PP, partit espanhòl e post-franquista, eiretièr de la politica ultra-catolica dels reis castelhans. M.Chirac sosten M.Aznar sonque per sa politica en Euskadi, país fortament catolic çaquelà ; èra a Carcassona aquesta annada 2003 e donc lo sosten se faguèt en francés, lenga una e indivisibla de la pensada politica francesa ; Las tropas espanhòlas son dintradas doás vagadas en Euskadi : - ambe las tropas franquistas ( una pensada serà aiçí pel massacre alemand de Guernika ) e – ambe lo govèrn PP de Madrid en 2003, pendent que se parlejava a Carcassona dins d’encontres franco-espanhòls ( sus l’esquina de quí ? La joventut basca).
Dins una novèla « l’ora de partir » Sergi Javaloyes contava la seuna migracion d’Argèria al Bearn, dins las annadas seissantas ; en contacte ambe la reala populacion de Gasconha, la populacion d’en bas, Sergi Javaloyes aprendrà l’occitan, en l’entendre pro ben per n’èstre uèi un grand escrivan d’Aquitània ; dins, « Pasaia [9] » Sergi Javaloyes escriguèt novèlas ; unas d’aquestas se sona « L’istoria deu sovier », l’istoria d’un sovenir « bearnés de uèi » : « Darrèr, qu’as Sidi, e acerà, en ivèrn que nèva ! » ce m’avè dit lo pair. / La nèu aquo quèra quauquarren de meravilhós, per’mor que’m semblava la fin de las fins, qu’ei a díser lo mistèri sancèr deu monde hred deus pais deu Nord. / De l’auta part, penuda sus la sèrra, la glèisa blanca, shens campanas, deu patronatge deus Salisians, qu’apitavan las soás parets blancas qui’s destacavan deu vilatge aperat nègre. Qu’èra lo quartier deus Arabes. En Aquesths temps, n’avi pas comprès totun lo naniqueïsme d’aquera manipulacion lingüistica. Lo blanc taus bons, lo negre taus autes … »
Recentament, ai entendut una emission religiosa, sus Radio 4, que faguèt parlar un coble « pè-nègre », o ancians europèus de l’Argèria « francesa »; èran pro vièlhs, nascuts en Argèria entre 1939 e 1945 ; lor familha venián d’Ardècha … e la productritz parlava de monde « vertadièrament franceses »… Vos conselhi d’anar veire la toponimia d’Ardècha, e podrètz verificar qu’es bravament occitana. Un costat de la parelha èra dit « espanhòl » … o josiu catalan ?
La fauta de coneisséncia mata los pòbles e l’istòria de las loras migracions, e donc, de las rasons d’aquestas migracions, e d’una pensada sus aquestas migracions ; l’ignorància mata e bastís las fòbias, o los vòts extrèmes.
Pels pòbles sedentaris, los etnològues explícan que i a pas cap migracions que siaguèssen pas migracions politicas : es de la macro-istòria [10], istòria faita de l’acumulacion de l’istòria de cada familha, o de cada collectivitat umana, sempre dominada.
Dins lo debut del libre de « Histoire du peuple basque » de Jean-Louis Davant escriu, en dos mila tres : « L’historien doit constamment se défier de son idéologie et aussi de celle des autres. L’histoire des basques en particulier est grevée de mythes de signes contraires. D’une part, il y a ceux qui nient carrément sa réalité même : « Le Pays Basque, Monsieur, ça n’existe pas » ( le préfet Doueil [11] en Janvier 1965 ) … Il n’y a pas de peuple basque … etc, etc … De l’autre, il y a la croyance que le Pays Basque a toujours existé comme entité souveraine, qui serait restée indépendante à l’époque romaine, etc … Il est vrai que ni les uns, ni les autres ne connaissent tant soit peu l’histoire. Mais l’historien subit l’influence de l’opinion publique et il doit faire l’effort constamment pour se libérer des préjugés ambiants. »
Los mites istorics son sovent melhors orquestrats per las nacions dominantas [12] que per las nacions dominadas [13] ; nostra libertat nacionala passarà per una melhora coneisséncia istorica d’Occitània e de sas migracions ( las seunas esséncias donarà mantunas responsas a la pensada universala occitana ).
Lo grope catalan, de València, Al Tall debuta la mesa sus la taula de la discutida aquesta, e canta la longa maucompreneson catalana a prepaus del reglament politic francés en Argèria ; vos prepausi d’escotar aquesta cançon … Pas un mèdia francés aurà tractat lo subjècte de las migracions dels europèus d’Argèria d’aquesta manièra, es aital que se podrà assegurar que los jornalistas franceses an una vision nacionalista de l’istòria dels pòbles dominats : an perduts e alavètz fasèm coma lo ganhant prènon la seuna « vertat » coma basa de la pensada e de lor questionament.
Escotatz Al Tall prènon d’autres camins, benlèu per bastir una vertadièra istòria europenca.
22 de novembre de 2003, per Ràdio Espoir.
[1] Reialme de Taifes
[2] Demandatz los actes del collòqui organizat per M.Robert Lafont e lo CR de Lemosin, en junh 1999 me sembla.
[3] Los maures o moros pels espanhòls, que a encara una connotacion racista en dos mila tres.
[4] Reialme occitan, de lenga basca – los fors – fuerzos en espanhòl - de Navarra èran las leis dels estats occitans dels Pirinèus.
[5] Mandar a la cremacion, coma del temps del catarisme e dels franceses que arribávan en Occitània.
[6] Subretot de las loras armadas…
[7] Es pas sonque en Argèria que la populacion europenca s’installèt ; cal recordar que an bastit l’Estat d’Apartheid d’Africa del Sud … e i aviá d’occitans dins la còlha ; l’oblit podrà aver consequéncias politicas terriblas.
[8] www.radio-espoir.com
[10] macro-istòria, coma existís la macro-economia. Es pas l’istòria dels capoliers dels Estats.
[11] Doueil, nom gascon de familha ; coma que los occitans pòdon èstre tanben dels bons collaborators dels colonialistas franceses.
[12] Imperialistas.
[13] Sotmetudas.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada