Languiments en escalas gasconas

Dins lo mot de uèi Ròda de Mòts m’a donat l’introduccion. Una introduccion de qualitat per far referéncia al Sénher Ramon Llull :

Llangor; estat de decaïment (de càder), físic o moral, prolongat.
   «En tristícia e en llanguiment estava un hom en estranya terra, e fortment se meravellava de les gents d’aquest món, com tan poc coneixien e amaven Déu...», comença el Llibre de meravelles(1289) de Ramon Llull.

Ramon Llull a Tolosa es sonque reconegut per una associacion membre de l’Ostal d’Occitània ; lo sistèma filosofic francés l’a largament oblidat, o benlèu classificat dins l’exotic.

Las escalas gasconas de la dimenjada passada èran tanben dins l’exotic. Mas aquí l’exotic pausa un miralh que farà vergonha a totas las politicas per l’occitan en Gasconha o simplament al entorn de l’abadiá del “patrimoine” del Conseil Général des Landes, XL40 que díson en redusit. Bon, fòrt bon, tot èra a gratís, levat lo minjar…

Aquela dimenjada avèm agut dreit a un macabrun de colors musicalas ; se vei que lo festenal es pron plan alimentat en subvencions departamentalas. E soi segur qu’èra tot de qualitat. Vertat es, per i aver participat un pauc, i cal pas anar en VTC o a pè perqué lo camin es dificile per la via ferrada e per reservar albergament. Lo minímum per albergar a l’òtel i serà de 50 èuros ; l’ofici de torisme presenta pas lo camping coma un luòc potencial d’albergament. A Pujol (los Franceses escrívon Puyoô e vos dísi pas la prononciacion francesa !– a Pujol, estacion, la marquisa es de salvar car RFF la vòl destrusir), a Pujol cal pas reservar l’òtel en avança perqué s’an un grope, ne serètz la consequéncia de dereservacion, sense vos o dire, sobretot se escrivètz pas en francés. Vesètz aital que lo parçan a pron conservat lo costat salvatge; mas ara, serà per la lenga dels indigènes, los Franceses an pacificat l’endreit e la lenga indigèna es totalament absenta de Peirahorada, la vilòta d’a costat de l’Abadiá d’Artós (Arthous escrívon los Franceses). Dins la vila de Peirahorada  (Peyrohorade) ai poscut entendre e “discutir” ambe un nacionalista francés professor de lenga espanhòla (e aital verificar que lo professor de lenga espanhòla a pas cap saber en sciéncias politicas nimai una mendra idèa de l’istòria de l’Espanha pòst-franquista, senon d’aver pron plan acceptat lo franquisme) ; son d’aqueles professors que vòlon servar lo sistèma educatiu francés tal coma es, perqué es magnific, e qu’an manifestat recentament.

Dins l’Abadiá d’Artós ai poscut minjar car e biò, ambe un confòrt desagradiu e relatiu ; relatiu car l’endreit es pron polit e plan adobat. Se cal felicitar que lo patrimòni de las pèiras fosquèsse aital conservat. Se cal felicitar del pichon musèu a l’interior (contengut interessant), e regretar que cap informacion fosquèsse donada sul tèma lingüistic, amai lo personal es pas gaire consernit per l’afar. Aquí a Peirahorada las informacions sul trabalh museal tolzan semblan pas èstre arribat, malgrat Internet, un país salvatge que quitament los còrbs lingüistics sembla volar al revèrs de non pas veire ; zo voldriái pas creire, elonhat de tot mèdias que posquèssen portar l’informacion. Las escalas gasconas pòrtan sobre l’aficha un lògo de l’estacion del netejament lingüistic oficial, Radio France. Aquí dins las “Landes”, Radio France Gascogne propausa un programòt en gascon, mas l’informacion sul tèma passa ambe dificultat dins las redaccions. Las escalas gasconas son pas en directe de RF e l’inforamcion es donada e pensada ambe lo patois parisenc, tal la signaletica en Val d’Adorn.

Dins l’Abadiá d’Artós una exposicion sul rugbí tòrna prendre la filosofia del rugbí faiçon televison francesa ; es una pietat pel rugbí d’identitat occitana, basca o catalana, mantunes díson lo rugbí de vilatge ; de creire que la visibilitat del rugbí identitari serà sonque basco o catalan ; e vos parli pas de l’abséncia de la lenga occitana, encara.

Pareis que cal pas dire occitan, m’es estat dich mantunes còps ; pareis que cal dire gascon ; soi pas segur que fasquèsse arribar la lenga, la visibilitat de la lenga serà pas clara que fosquèsse titolada occitana o gascona. Las personas que m’an dich aquò an segurament pas vist, la qualitat que lo public enquestat (enquèsta oficiala de la Teleperformance pel compte del Conselh Regional) pòrta a l’imatge del mot occitan, de sa dubertura d’esperit a lo que l’emplega. Es pas una revendicacion meuna… Mas es estat escrich e respondut aital per mantunes enquestats ! Per l’Abadiá d’Artós, per me, aprèp una escala gascona, gascon es sinònim de francizacion de las tèrras d’Adorn, coma provençal quora soi a Arles, Avinhon, Malhana o Marselha, etc.

Donc soi estat a gaitar e escotar sièis oras un dissabte vrespe dins l’Abadiá d’Artós, dins un moment cultural que se sona «Escales Gasconnes», al moment que l’associacion (ambe pauc de mejan) ACPL prepausa unas festassas pels 30 annadas, HÈSTAS GASCONAS dins las Lanas. Se podrà pas dire que la lenga es absenta, s’i podiá entendre, los organizadors i an pensat, son organisadors oficials, e encarga de l’occitan al XL40, felicitacions. Lo contengut èra mai que bon. Levat que sembla que la proximitat fosquèsse pas pensat, un membre de la corala locala gascona e que parla la lenga, viu a 500m de l’abadiá, lo grope coral gascon organiza dins la meteissa abadiá un festenal de coralas europèas (que la lenga es absenta tanben); es estonant çaquelà qu’i fosquèsse pas installat una pichona intervencion… Pensar local es pensar global ?

Dins lo pauc de temps qu’ai agut, ai poscut viure las intervencions de «Gara l’occitanista» ; l’umor fauta sovent en Occitanisme, e particularament dins lo mitan de la dança tradicionala gascona ; Gora l’occitanista i aurà donc portat un chiquetonet d’umor (plan vist l’organizacion). Tanben filmada DÈTZ.TV, bravò l’organizacion d’i aver pensat, aital, contrariament per las trenta darrièras annadas, aurèm pas sonque doás oras d’archius audiovisuals a mostrar e venent d’una sola fòrma de produccion audiovisuala, France Télévision (fau referéncia al festenal de l’audiovisual etnic que passarà lèu a Tolosa). Ambe Las «Escales Gasconnes», se vei clarament l’abséncia d’una television regionala (coma un servici public de ràdio e un servici public de trens , un debat sul servici al pòble occitan de Gasconha seriá lo plan vengut aquí dins l’Abadiá d’Artós ?), un programa que fosquèsse en directe, per presentar al public, “grand”, e que posquèsse venir, enfin. Radio France jòga pas aquel ròtle.

Senon pendent lo temps qu’i soi passat, lo public èra fait dels gropes musicals e dels personals del departament XL40. L’abadiá d’Artós es pron elonhada de tot lo departament per adralhar lo public tocat per la promocion departamentala, amai cap publicitat dins lo departament vesin qu’es los Pirinèus-Atlantics, ai près lo tren per arribar a Pujol e ai pas poscut veire la mendra publicitat sul camin. La Val d’Adorn fabrica pas una frontièra, mas lo sistèma departamental fabrica causas complicadas, departamentalizacion de las coneisséncias mediaticas e de las accions culturalas, de las difusion de las informacions. la geografia departamentalista fabrica masque frontièras, mas lo republicanisme francés ne parla jamai, estonant non ; lo bonapartisme a fabricat una tancadoira e al meteis moment installa lo francés coma “ciment de l’État” m’a explicat lo nacionalista professor d’espanhòl. La presentacion del País d’Òrte dins lo musèu aurà consequéncia a longs tèrmis ? La causa es pas segura se la lenga i tòrna pas ; pel moment es grandament absenta dins la vida de cada parçan enclavat per las departamentalizacions.

Per l’exotic, los organizadors an agut la bona idèa de convidat los migrants republicans de las Isclas colonizadas per fRANÇA dins las Antilhas, Áïti, Martinica, Sant Martin, Goadelopa, Guiana. En entrevistar lo menaire del grope “exotic”, ai après qu’èran totes quasiment de l’Iscla-de-France, e qu’an la costuma de préner l’avion per tornar al país ; Air France li agrada aiçò ; e contrariament a la SNCF (TER, InterCité, TGV, etc.) las lengas de las Antllhas son presentas dins l’avion, per totas las anoncias. Vesèm aital que l’occitanisme politic d’en çò nòstre, que refusa l’occitan sobre las afichas oficialas, dins lo tren o dins los programas de RF, es ambe al mens trenta annadas de retard sobre l’emplec de las lengas de las Antilhas per Air France.

Aital soi sortit a las 17:30 oras de l’Abadiá d’Artós, ambe una agènda 2012 en occitan de l’associacion Per Noste, una granda associacion de la Val d’Adorn del Gava, mas sortit ambe un lenguiment, es de dire lo contrari esperat pels organizadors. E la question : es que los socialistas son capables de fabricar una popularizacion de la lenga occitana perqué tòrna dins las populacions, dins la practica, e una visibilitat per destrusir la paradòxa figurada dins las resultas de l’enquèsta lingüistica oficialament sortida dijòus a Tolosa, pels departaments gascons de Hauts-Pirinèus e Gèrs, los vesins ; vos farai una subjestiu, anatz cercar l’enquèsta d’Aquitània, sembla qu’es amagada encara dins los burèus de Meriadeck a Bordèu, sul site Internet oficial, e qu’a pas encara agut lo temps de davalar a l’Abadiá d’Artós, un luòc patrimonial (75-1), ni mai dins lo burèu del Conselh General del Marqués de XL40.

Me podètz explicar que còsta d’aver un panèu en doás lengas ?

Sabètz ara çò qu’i podrètz veire un «week-end» d’octobre per 2012… I aurà de l’occitan (gascon) se sap jamai !

Tot es fait per integrar populacion francesa, que sovent vòlon pas entendre la lenga (e quitament son dins actitud per imposar sonque lo francés), e que cal far venir a l’afar. Sabi pas s’es una capitada ; mas pel moment es masqu’un endreit de languiments per los qu’an fait òbra de visibilitat de l’occitan, al moment que cal valorizar per destrusir una de las paradòxas del public bèl que refusa de transmetre la lenga en familha.

Fasiá un polit temps a Artós-Peirahorada,  caval sobre Adorn, lo public ciutadan èra a la platja ? Espèri qu’i aurà mai de monde a Saubrigas o a la Hèsta Gascona de l’ACPL, e que l’occitan i serà afichat ! Car sonque portat lo berret e verificar qu’es fabricada a Nai, ambe unas fustas de país, dona pas l’identitat gascona o occitana.

[coma per illustrar lo bilhet, podrètz fintar unas vídeos de la serada de dissabte, pendent una setmana –es pron-, perqué soi pas estat lo sol a aver los laguiments amars per aquel moment]

-°-