La diversitat dels articles en occitan serà simplament explicable, perqué l’occitan es una lenga clau de la latinitat, e donc avèm tot un ensemble d’articles en occitan, en cobla, dins totes los dialectes. Ai pas jamai entendut un professor de lenga explicar lo simplisme, i auriá sonque lo ‘lo/la’ lengadocian, lo ‘lo/la’ es coma article general dins l’occitan ensenhar dins la zòna correspondenta, ambe la literatura acompanhanta ; ai agut un ensenhament qu’a informat de las diferéncias, èra un ensenhament seriós en estatgis de formacion contunha, tal que se fabrica en Gasconha-Bearn, e en Arièja aqueste davalada, o dins las Alps nauts, uèi.
Avèm li articles particulars pel provençal maritime e rodanenc, donc al delai de la Provènça del “colectiéu Prouvenço”, aquel que sembla s’arrestar als limits de l’ancian empèri germanic, e avèm l’article le/la per la region tolzana (pauc emplegat), puèi l’article eth/era pels Pirinèus (oficial en occitan d’Aran). Las particularitats de l’occitan, totas las particularitat son utile per la diversitat dialectala, mas devon pas frenar una nòrma glolizanta que dèu aisidament ajudar a totas las nòrmas practicadas de sobreviure. per contra, abandonar unas règlas serà segur un fin per l’occitan, dins totas las seunas variantas.
Per la nòrma ensenhada dins los libres de l’Espaci Occitan, e distribuat a totas las escòlas de la zònas (per una debuta seriosa de politica lingüistica – es un organisme oficial de las Valada Occitana d’Itàlia ) podèm legir : lo [lu] /la [la] , pagina 49 del libre de las nòrmas ortogràficas chausias morfològicas e vocabularis de l’occitan alpin oriental.
Dins los ensembles dialectals, es la caracteristica, podrèm trapar quasiment tot un escantilh de cambiaments que fan justament l’occitan, e aiçò ameritèt mantunes estudis dialectologic dins l otemps que la lenga èra parlada per la majoritat ; i a document d’arquius per tornar las zònas dialectalas (per los que son conservadors que voldrián far l’esfòrç de bastir mícro-zònas foneticas, en collectiu, en comuna o regropament de comunas). Particularizar l’occitan tala una lenga de campanhièr fabrica çaquelà e justament çò que los Franceses vòlon una “langue régionale”… coma ensenha los títols de la premsa provincialista e la premsa parisenca, mai tanben lo sistèma educatiu dich de l’Éducation Nationale. E aital nos vòlon far creire los provincialistas de tot escantilh, quitament los de la decentralizacion.
Lo trabalh sobre l’article es lo mai vesedor, mas zo podèm far –per d’autras element serioses, e pas sonque compacionals- per d’autras caracteristicas de la lenga nòstra que fosquèsse nommada “lenga d’Òc” (romantisme) o occitan (lingüistica). Ara, nommar la lenga occitan es lo rebat d’una modernitat lingüistica, frena pas per la diversitat de las practica, se la lenga se practica… çò qu’es luènh d’èstre lo cas de los que ne fan los limits dialectal coma un element politic de los lors combats regionalistas, sense saber realament la vision globala de la lenga, coma l’aviá agut Frederic Mistral ambe lo Tresaur dau Felibrige.
Cal resistar !
Per clavar, los amics dels vertadièrs provençals son plan representats sobre la faiçon de pensar d’aquesta revista parisenca :
Per astre, los “estrangièrs” o “musulmans” son aquestes que págan las retiradas de mantunes vièlhs plocs que creson encara al nacional-expansionisme parisenc, e a l’extrèma, per astre, mantunes plocs que parlávan pas francés an batalhat a las «frontières naturelles» de las loras estupiditats, las loras linhas maginòts dels conceptes foscs de la santa republica francesa (los occitans an donat sovent mai que los puristas dels catolicisme integristas o de las frontièras que fan que cal se protegir per trapar un problèma sonque fòra lo sistèma, l’expulsar seriá resòudre lo problèma), per astre, l’UMP a pas encara comprès que lo camin aquel èra tòrt, l’extrèma dreita frapa a la pòrta meteissa que los elegit de la dreita dicha populara e membre de l’UMP, mai tanben pròche del lòbi de la produccion d’arma en fRANÇA ; aquel lòbi estima fòrça las guèrra, li dona un CA pels comptes d’accionaris, es bon.
O vau tornar escriure sobre aquel blòg, mon grand-paire parlava pas francés, zo refusava, mas es estat resistent, sense que De Gaulle li demandèsse (e contra la populacion feminina de l’ostal), puèi medalhat, refusèt que lo profecte li donèsse la medalha en public, a pas esperat lo procès Papon de las annadas 1990 – la medalha l’aguèt en privat en 1947. En 1939, refusèt de dintrar dins la glèisa catolica pel maridatge, per la negociacion : diguèt donc «a la maison se parlarà pas francés» (se parlèt pas francés dinca sa mòrt en 1969), mon grand-pair amerita una medalha e lo nom d’una estacion de mètro a Tolosa, coma resistent a las repressions francesas en Occitània.
Segon las nòrmas dels “gaulois” qu’escrívon aquela minuta de mèrda, mon grand-paire èra francés, e refusava de parlar francés… Ai jamai capitat d’explicar a un extremista francés qu’èri pas francés ; zo vòlon pas entendre, perqué soi catolic (forçat), parli tanben francés (forçat), ai la pèl blanca (per eireditat), etc. Soi lo “français” tipic ; e çaquelà, O REVENDIQUI : soi primièr occitan e segond del continent europèu, puèi d’aqueste planèta.
Parlar occitan, per me, es una revendicacion politica contra las estupiditats dels extremistas de dreita francesa, e tanben contra los extremistas de l’esquèrra nacional-expansionista francesa que vívon del sistèma parisenc.
-°-
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada