arcuèlh

diumenge, de desembre 11, 2016

Irago de Prouvenço – i soi estat en Provença !

Aquela inauguracion l'esperavi e soi pas decebut ; es estat un grand moment per mantunes actors de la vida de Provença e donc d'Occitània.


La bandièra de Provença granda e nòva (aquela de la fòto) serà lèu a la pòrta de la comuna d'Irago de Prouvenço.
 
Es l'esculptor Sébastien Langloÿs que me convidèt a-n aquel moment, un 10 de decembre, una data pron particulara per me, mas tanben una installacion sense equivalent en Occitània, dins un meteis endreit una estatua d'en Frederic Mistral e dels primadièrs del Felibrige, los bustes dels fondadors.



An Irago de Prouvenço (sol indica en occitan a l'entrada de la comuna), o Airagas, Eyragues per l'IGN, èra un grand moment per l'acabament d'un plan de devolopament per la vila del nòrd de Vauclusa, mas talament prèp d'Avinhon, ambe una identitat provençala fòrta* e una revendicacion assumida de generacion aprèp generacion.



O fau dire es una mesa en plaça per un arquitècte de granda qualitat : Bernard Vaton, plan conegut per son engatjament a desvolopar la lenga alprèp de las JOVAS generacions, ensenhament associatiu de Calandreta, Calandreta qu'acaba de perdre la subvencion del Conselh Regional de PACA (lo motard nissart Christian Estrosi trabalha a las destruccion de la lenga per las jovas generacions), aquelas escòlas per la lenga sonque en immersion lingüistica en Provença, e l'immersion en lenga de Provença me sembla l'unic mejan digne per salvar una lenga, l'occitan d'Aurenja (pas un autre) e de Provença o Prouvenço. Es estat donc amb grand plaser qu'ai agut de l'entrevistar, coma Sébastien Langloÿs dins aquel novèl joièl provençal, e tantes autres que vos farai lo plaser de publicar dins los/lei jorns que venon. La mesa en plaça es estada acceptada politicament pel Cònsol Gilles Max, gavidaire de mantunas causas dins la region e païsan del país, un país que daissarà pas crebar en lenga unica francesa... enfin la lenga de Provença es la clau per un desvolopament que lo politic crei eficaç per un vilatge al mièg de la Val de Ròse.

Soi estat susprès de veire que lo projecte toristic clar amagava una pensada politica globala, lo cònsol a portat aquel projecte ambe una equipa fòrta e que sap que lo cultural e lingüistic dona l'èime al vilatge e que l'economia fòrta ne serà ligada. Es estat dit dins lo discors d'inauguracion, mai de 300 personas e sobretot los vièlhs del vilatge que me faguèron lo plaser de m'assabentar a dolçina de las parladissas a prepaus de l'installacion aquela ; mas damorarai mut per non traïr una pensada d'Irago qu'amerita de damorar a Airagas de Provença ; tot es pas publicable sus Internet.

Ai tanben entrevistat lo cònsol, e l'entrevista serà tanben publicada dins mantunes jorns sus aquel blòg. Un conselhièr regional de la còlha d'Estrosi èra vengut portar son ajuda en moneda del Conselh Regional (entrevistat) e una conselhièra territoriala venguda tanben explicar que lo departament vòl pas desaparéisser devath lo grand Marselha, « que lo monde rural explica aquel Airagas que pòdon portar projecte bèl ». Vertat que lo projecte collectiu d'Airagas/Irago de Prouvenço es un exemple pel monde d'aquela val de Ròse, en oblidar pas l'istòria de la promocion de la lenga de Provença.


Fau notar que lo sénher Capolièr del Felibrige per rason d'orari a pas participat a l'inauguracion oficiala ; dons se donèt una ora d'inauguracion per el. Me sembla que d'unes mesclan las loras personas (segurament d'una granda eficacetat pel provençal) e la promocion de la lenga de Provença.

Ai aprèp dins aquel vilatge i a pas d'ensenhament normal de la lenga, sonque 45 minutas per setmana ; es pietadós que l'administracion francesa en Provença, ambe totes aqueles femnas que se díson Provençala, en rauba del XIXen sègle, aguèsse pas jamai poscut convéner de l'utilitat per Irago de Provença que la lenga fosquèsse ensenhament normalament ; es plan se saber la « Coupo Santo », mas lo tèxte (cantat o pas) ensenhament plan mai de causas que l'estricta beutat de la lenga del Frederic Mistral d'aquel tèxte. Los catalans an plan ensenhat a Mistral, mas an pas capitar de compréner que la lenga se dèu exemplegar per una utilitat granda, ensenhar l'identitat d'Irago de Provença a totes los que visitaràn lo pargue excepcional ; e l'ensenhança passa per la benvenguda, mas pas sonque... Ai entrevistat en provençal la valenta que fa aquel trabalh de minutas per setmana dins l'escòla ; ai après tanben qu'a Malhana – Maiano (Maillane) l'esòla es dins las doás lengas, l'oficiala parisenca e d'importacion politica recenta, administrativa e legala, e la lenga locala, istorica e d'identitat, ges legala e sobretot desvalorizada (quitament pels locutors o per las locutriças en tras que polida rauba del XIXen sègle), l'occitan de Provença.

Per clavar, Irago de Provença es plen de Gîtes Rural, ostalòts de particulars, als 500 visitaires del blòg (per jorn) conselhi d'i anar passejar una dimenjada, dempuèi Marselha, Niça, Montpelhièr o Tolosa, O Barcelona ; vos faudrà forçar la lenga per l'aver, mas es presenta. En tren per i arribar, fau davalar en Avinhon, Tarascon de Provença o per Beucaire... puèi en VTC podrètz lèu arribar al vilatge malgrat l'abséncia de pistas ciclablas. O anatz-i en veire e podrètz escotar via Internet Radio Coupo Santo … per i ausir la cançon provençala ; las autras estacions son mudas sul tèma.