Letra dobèrta als sòcis de l’Institut d’Estudis Occitans

D’uèi, malurosament, la magèr part dels novèls locutors venguts a l’occitanisme, tenon pas la lenga d’ostal. L’an apresa. Çò qu’es d’aitant mai meritòri. Se volem que deman i age de mai en mai de locutors d’occitan, cal desvolopar l’ensenhament totes asimuts, e, plan solide, los corses pels adultes. Çò qu’es la politica actuala de l’IEO nacional.

Es una plan bona causa, mas d’aver de locutors, aquò basta pas per far una cultura dinamica. Cal tanben d’escriveires. O, almens, balhar al monde l’enveja e la possibilitat d’escriure. Aquò’s aquò tanben lo ròtle de l’IEO. Per los que vòlon començar a escriure avem en òbra un aplech remarcable. Aquò’s lo diccionari francés-occitan de Cristian Rapin. Es un diccionari que per cada dintrada balha la quasi totalitat dels sinonimes disponibles. Balha tanben, e es lo sol francés-occitan a o far, d’expressions idiomaticas e d’exemples d’utilisacion del mot per d’autors. Es quicòm de tras que preciós que balha una idèia de la riquesa de la lenga.

Personalament, ieu que soi pas sortit de Sorese, utilisi fòrça aquel utís. Pensi que se volem ajudar los que se meton a l’escritura, se volem encoratjar las vocacions, l’acabament de l’edicion del diccionari de Cristian Rapin deuriá èsser una prioritat per l’Estitut d’Estudis Occitans. Teni de l’autor que lo trabalh es ara acabat desempuèi un briu, mas que l’IEO a pas mai d’argent per publicar çò que demòra a publicar (las letras de R a Z). Çò qu’enfacia l’IEO es de lo metre en linha sus Internet (còsta pas res e se podiá far calar los qu’esperán lo diccionari papièr…).

Metre lo diccionari « sus l’electronica » gastarà pas. Aquò rai ! Es quitament una bona causa, a condicion que tot lo diccionari i siá, e pas sonque las letras de R a Z (ai pas pausat la question sus aqueste sicut). Soi plan solide favorable a n’aqueste supòrt. M’arriba tanben de l’utilisar dins mas recèrcas per una causa o una autra. Mas lo diccionari electronic remplaçarà pas jamai lo diccionari papièr. Los dos supòrts son complementaris, mas son totes dos imdispensables. Pensi quitament que lo diccionari papièr es prioritari al numeric. Que sapie, emai se i a molon de diccionaris angleses/alemands/italians/catalans sus «la letronica», empacha pas que vendriá pas l’idèia dels Angleses/Alemands/Italians/Catalans de publicar pas mai de diccionaris-papièrs. Lo que passa un pauc de temps a escriure, sap ben que los diccionaris-papièrs sont INDISPENSABLES. E d’alhors sus aqueste sicut aimariá plan aver lo vejaire de los qu’escrivan.

Òm pòt pas d’un costat dire que la colleccion ATOTS pòt pas mai contunhar per manca de manescriches publicadisses e, en meteis temps, sabotar l’edicion del diccionari de Rapin. Me balhi lo drech de parlar de sabotatge per çò quand un diccionari es publicar de la letra A a la letra Q seriá ben de sabotatge que de refusar de publicar las darrièras letras. Tot çò que disi aquí es talament evident que fòrça monde a l’IEO ne deu convenir. Espèri que los responsables elegits de l’IEO ne prendrán consciéncia e farán lo necessari per evitar lo piège. Lo problèma es pas talament la manca d’arguments justificant la necessitat de publicar en papièr, lo problèma sembla èsser l’investiment financièr. Un còp de mai l’edicion es pas la prioritat de l’IEO. La prioritat es de pagar los emplegats. Rai ! un còp qu’avem los emplegats los cal ben pagar.

Mas ieu gausi pausar la question : que fan los emplegats que pagam ? Quand òm legís dins la convidacion a l’AG de Niça, lo rapòrt d’activitats e las perspectivas per l’an que ven, òm es en drech de se pausar la question. Se i parla ben d’estudis toponimiques (recèrca), de corses per adultes (pedagogia), de la realisacion e difusion de «L’occitan qu’es aquò», del labèl «Òc per l’occitan» (comunicacion), IDECO a ben publicat lo remirable estudi de Maria-Clàudia Gastou «Mistral abans Mirèio» (edicion), mas tot comptat e rebatut lo bilanç me pareis magre per l’IEO nacional (totòm pòt anar verificar sul siti de l’organisme).

Lo trabalh de Cristian Rapin representa una soma COLOSSALA de trabalh. Es lo trabalh d’una vida militanta. Mas es pas aquò que justifica l’acabament de sa publicacion, çò que justifica l’acabament de sa publicacion es qu’aqueste trabalh COLOSSAL es INDISPENSABLE per l’envam de la lenga e de la cultura nòstras.

Sèrgi Viaule, sòci de l’IEO desempuèi mai de 40 ans.