Made by “paysdocienistes” en Occitània

o l’Istòria socialas dels Paysdocienistes de l'Estat francés

Los paisdocianistas o paisdocianarrak

La memòria lingüistica francesa fabrica pron l'Istòria de las nacions ? Los especialistas autoproclamats faràn la nòstra istòria nacionala occitana ? Sembla que sèm prevenguts, serà non, prevenguts en 898 paginas. E aquela escòla paysdocienista es un pauc coma lo rapaç, a mestièr del pòble occitan per sobreviure, mas un còp a bais de la baus, la bèstia nafrada, lo rapaç minja sus la bèstia crevada, e en tropa minja e fan de social animalièr, minja sempre e longtemps perqué la montanha serva al fresc, coma los arquius.

E çaquelà lo libre es essencial : perqué ? Perqué nos cal saber sobre las lengas de l'Estat imperialista francés, alara un «gente» libre acaba de sortir : «Histoire Sociale des langues de France ». Aquel libre es pas noirrigat de las popas del lengatge de Tolosa, e li vira l’esquina, en pensar dempuèi l’escòla ILF de Montpelhièr ; mas es un libre mai qu’utile per anar o caminar a l’inrevèrs per salvar l’occitan.

Lo libre «Histoire Sociale des langues de France » es arribat a l'edicion papier ; es un libràs de mai o mens 890 paginas en lenga francesa. Dins lo mesclum dels intellectuals franceses i a de tot, per exemple, i a un grope de geografes e economistas qu'acaban de determinar una seria de mapas (absentas del libre de sociolingüistica qu'es lo subjecte del bilhet) qu'ajúdan a la compreneson de las donadas estadisticas politicas e geograficas de l'Estat francés, e donc son monde que gausan emplegar lo mot Occitània ; dins lo libre «Histoire Sociale de langues de France» i a pas cap mot Occitània, mas lo concepte de « les pays d'Oc», sèm alara dins una novèla escòla de pensada, los paisdocianistas, si si, alara que Bretanha pòrta lo singular ; e vesin pas mai de singular en Bretanha qu'en Occitània en matièra de lenga, e en préner la causa d'estudis lingüistics ; jà avèm un indici de l'ILF, ideologia lingüistica francesa, que lo libre es pastat ; es normal per èstre subvencionat, es segur que val melhor agrada al mèstre tresorièr. Aviam jà agut una idèa d'aiçò dins «langues, dialectes e écriture» editat en 1993. Lo libre de la Presse Universitaire de Rennes es alara dins la linha directa d'aquesta pensada francesa que gausa pas veire las causas lingüisticas en entièr, ambe mapa e totas las valors socialas que fan la promocion de la diversitat de las lengas, e de las descripcions realament socialas de l'ensemble dels locutors que fosquèssen localizats o pas. I a pas pron de mapas e d'interconnexions entre las lengas sobre las mapas.

Dins l'introduccion, podèm confirmar, jà a la primièra frasa que l'Istòria d'Aquitània es ignorada ; o confirma un dels redactors dins un bilhet-entrevista publicat a Tolosa dins la revista de la comuna, al moment del seu despart en retirada, aurà laissat la frasa següenta : «en 1214, los Franceses* bútan las armadas del Joan Sans Tèrra, filh d'Alienòr d'Aquitània ara maridada al rei d'Anglatèrra », lo concepte de Francés existava pas d'aquel temps ; a la rigor, e sense rigor istorica, se pòt dire qu'èran mercenaris del rei per batalhar pel reiet Franc qu'es de maine los bòrds de Seine. De mai, cada vagada qu'i a agut una guèrra en Aquitània es lo Parlament que pagava las tropas, alara que pel reiet franc èra la borsa del rei, èran mercenaris de tota l'Euròpa, car lo reialmeton èra paure en populacion (o escrivi car per la crozada contra los bons cristians i aurà calgut trapar las tropas dins los poders ducals de Borgonha e Lorrena, es de dire lo Sant Impèri Germanic de l'epòca) ; Lo co-redactor del libràs, en Alain Alcouffe de Tolosa, ignòran las règlas administrativas e militaras del Ducat d'Aquitània. Lo meteis autor parla de «memòria» per determinar l'Istòria d'Aquitània, un quasi-Estat tal que s'o determinarà al sègle XIXen, donc en avança a la pensada lengadocianocentrista e paidocianista ; o podèm segurament acceptar, mas aquí es una acceptacion que val ignorança programada, per ignorar que la semantica francesa a determinar Histoire per tot çò qu'es francés, e memòria per tot çò qu'es occitan. Per tornar al periòde concernit e la primièra frasa del libre «Histoire Sociale de las langues de France», podèm afortir qu'es pas en 1490 que lo francés foguèt imposat coma lenga unica dins una administracion devath lo poder reial, al Ducat d'Aquitània ; es l'Istòria oblidada d'Aquitània qu'o explica, e ailà un fum d'arquius que podrètz consultar a Peirigüers e Bordèu, sovent pron luènh de las universitats fortament influenciadas pel lengadocianocentrisme (de Lucha Occitana als socialistas de tot escantilh decentralizador) o del paisdoscianisme de Montpelhièr. Puèi dins aquel pichon resumit de las donadas legalas francesas, que se vòl «istòria sociala» coma se l'Estat resumava lo social en França (se cal pausar la question de saber se los redactors an una idèa de l'evolucion del tractament de las donadas istoricas dempuèi un mièg sègle), se parla de «monopole langagier», en data de 1794 ; res es explicat quí,, de 1789 a 1794, pòt signalar que la vision èra diferenta, e çaquelà se podriá escriure per èstre onèste istoricament. Un còp èra, en dintrar dins lo bastiment de l'Euroregion, a Perpinyà, En Robert Lafont m'arculhiguèt ambe un «l'Aquitània qu'arriba» ; soi estat d'Aquitània, e me soi sistematicament refusat d'èstre lo simbòl d'aiçò ; mas l'interpellacion del defuntat professor, e goró d’universitat, Robert Lafont indicava plan l'abandon e la contravalorizacion que fan d'Aquitània ; dins l'Istòria d'Occitània (Domergue Sumien e Robèrt Lafont) èra absenta, quasiment totalament, un libre que se voliá pedagogic per Calandreta, totas las escòlas de Gasconha-Bearn a Niça ; Per tornar en Aquitània, lo sampitèrne contra-exemple al lengadocianocentrisme, podèm dire que l'armada de mercenaris francs a destrusit un quasi-Estat ducal qu'aviá doás lengas en practica notariala, e dins la vida politica e sociala ; donc l'arribada dels Francs a establit en 1470, lo monopòl lengatgièr del francés, la lenga del monarc qu'a ganhat la batalha de Castilhon, a la pòrta de Peirigòrd, plan elonhat de las luchas lengadocianocentristas per aver dreit a escriure la «lingüistica» professionala e autoproclamada, dempuèi la glèisa universitària de Montpelhièr. Los arquius del collòqui de Lemòtges sul tèma son çaquelà disponible al CIRDOC, arquius del primièr collòqui euroregional dels amics socialistas Lafont-e-Savy en 1999.

Pauc a pauc, dintram çaquelà dins lo politic, tot en negar de ne praticar un bèl tròç ; mas en dintrar, se doblida d'explicar la diferéncia en «sujet» e «citoyen», aquò benlèu auriá poscut ajudar a l'autoproclamacion d'independéncia dels nacionalismes (aqueles nacionalismes ligats a las lengas mesprezadas e que son un dangièr, es clar). S'escriu «de l'unité nationale» coma s'èra una veritat revelada per una santa bíblia republicana. Se contunha en afortir lo concepte de «langue nationale», sense cap vision critica, per las autres son «les autres langues». Es vertat qu'es un pauc complicat d'explicar que lo catalan es pas una lenga nacionala ! (o faràn mas pas en dintrada). Encara un còp, Montpelhièr mesprezada lo catalan lenga nacionala de Salses a Guardamar, en vóler refusar de «far de politica nacionalista, mas sonque de lingüistica» (çò qu'es faus zo explicarèm lèu) ; an oblidat de tractat una partida del subjecte istoric, e tanben lo social. Dins lo verbiatge de la critica actuala dels nacionalismes en Catalonha, ai poscut legir «cal pas fargar frontièras novèlas», coma se lo tractat dels Pirinèus dels poders reials francés e espanhòl aviá pas creat frontièras al mièg de las tèrras dels locutors de lenga catalana, en clar entre Girona e Perpinyà... o entre Les e Sent Biat.

Per contra, afortísson qu'i a una «crispation de l'État», per la fin del sègle XIXen coma pertot en Euròpa, sense escriure qu'es l'expression d'un nacionalisme d'expansion, republican aquel ; per aiçò malgrat lo cambiament d'etiqueta pel regime l'Estat francés es similar per l'expansionisme ; e aiçò interessa pas los « lingüistas» vist que son « lingüistas professionals » autoproclamats, mas segur reconeguts per los que págan ; cal pas bolegar los financeires, e la tecnocracia en plaça (aquela que dona lo nombre important de subvencions).

Dedins la crispacion de l'Estat, se sembla que las lengas (entitat plan desligada de las populacions, donc del social) devon conviure ambe «élégance» pels redactors de las primièras paginas. «Lo monolinguisme est devenu une doctrine d'État», o negan pas, mas se fan una descripcion clara del nacionalisme ligat a las lengas, oblídan de dire qu'es un nacionalisme especial, puslèu colonialisme del famós personatge qu'explicava qu'un pòble superior li caliá ensenhar lo pòble inferior ; e que François Hollande, l’amic socialista, en arribar a París coma president li faguèt una sortida mediatizada per valorizar lo seu «trabalh republican», per destrusir las lengas de las populacions ; lo racisme lingüistic francés es ges abordat dins aquel libre, lo sens critic li sembla grandament fautar, e fauta per aver un punt de vista balançat sul tèma francés e sociolingüistica.

S'escriu sobre las primièras concessions de 1951, sense explicar de quinas manièras son arribadas ; es vertat que son pas degudas al sistèma professoral universitari del moment, mas puslèu a un gropeton de militants que, pas un es estat entrevistat ; es que sábon quitament quí ajudèt a la redaccion dels amendaments legals, e tanben dels libres politics que seguiràn ? Donc sabèm qu'i a agut concessions d'Estat … a la Libération (1951 ?) ; tot istorian normal sap que la guèrra europèa e mondiala s'acabèt en 1945 (o sábon gaire dins l'Estat franquista çaquelà), e qu'al moment es plan un signe positiu de donar una ajuda legala a l'Institut d'Estudis Occitans per recaptar moneda, 1974 es la fondacion de l'IEO sobre l'esquina de la SOE. La timidessa de la lei deixonne es esmentada, mas pas explicada, e de tot biais encara un còp sonque çò d'Estat sembla interessar per far «Histoire». Lo legitimisme republicanisme francés creva a totas las paginas d’introduccion ; es la sol explicacion que se podrà donar a «les pays d’Oc» e la semantica en consequéncia.

Benlèu que la «début d'organisation» vòl explicar la creacion de l'IEO, es aprèp la lei deixonne ? Non se vòlon parlar de l'organizacion de l'Estat, enfin cal aviat emplegar lo mot «organizacion», car es sonque la pression politica que farà bolegar un govèrn «c'est le gouvernement Jospin qui, ….» coma s'èra de faiçon normala e naturala que l'esquèrra nacionalista francesa fasquèsse quicòm ; natural perqué aital per els, els que son socialistas e que cal valorizar lo lor trabalh universitari de lòbi amagat ; e bè, cal notar lo CV de mantunes redactors occitans, son d'aquestas qu'an fargat la Lucha Occitana, realament decretada d'esquèrra e que se son trapats aisidament al PSf en companhiá bona per lucha per «les Pays d'Oc». Los paidocianistas an un libre sant, es aquel.

La lista dels rapòrts es pron clara, mas pròva, en sapient qu'un rapòrt es de temps ganhat per perségre los obsèques, que las lengas e sobretot los locutors son encara mesprezats, per l'Estat e per aquestes lingüistas de burèu antisocial. Per la partida occitana, pas un faguèt una enquèsta de terrenh, questionar la populacion.

Ai particularament apreciat lo paragrafe «Rééquilibre les relations entre production et réception linguistique», se parla de lenga de comunicacion per explicar que fan una trabalh de lingüista, seriós e donc son pas nacionalistas ; aital assegúran que los nacionalistas fan pas una ajuda normala a la lingüistica ; benlèu que se trúfan d'els ! Es oblidar que, els, an mestièr per èstre pagat d'un imaginari nacional per las lengas, mas aquò, de tornar sus tèrra n'en vòlon pas, «son lingüistas e serioses», e donc universitaris autoproclamats (cercarián pòstes de professors dins lo mendre vilatge per èstre segur de capitar la vida de paidocianista) e que s'autoseleccionan, particularament dedins l'Estat francés, de Niça a Bordèu ; se sona lo clientelisme coorporatista. Dins un momenton del paragrafe explícan que cal «enlever aux histoires de la communication leurs composantes nationalistes», tot en criticar l'usança del mot nacionalista, vist qu'es un fenomèn administratiu e politic qu'es questionat dins lo libre, e lo grope d'influents universitaris.

Puèi avèm una «volonté d'étude des langues sans idéologie», çò que me sembla mai que tot impossible, es pas la lora fauta, es simplament que «l'Idéologie Linguistique Française» (l'ILF) força de se rengar sul seu terrenh, que non pas la criticar ; senon pas bric de subvencion ! Cal èstre dins lo camp de l'ILF per poder èstre professor d'universitat francesa dedins l'Estat francés, o Montpelhièr o dins la recèrca del pòste dins lo mendre vilatjon, senon pas de pòste, nimai de valorizacion del trabalh de reals lingüistas, e donc pas d'autoproclamacion lingüistica dins un libràs de polida talha, coma aquel sant libre ; e donc es una idèa geniala de donar la direccion del libre a un Àustriac de grand renom (sapient l'istòria de l'empèri Austrò-Ogarés e de las situacions lingüisticas). Cal notar que lo libre es estat subvencionat per una granda part, çò que pròva al mens la fauta de libertat redaccionala del libre, dins las autoritats qu'an financiat, i a l'Estat, ministèri de la cultura, que, el, li agrada projecte editorial aquesta per qué legitima lo fait que fan quicòm per las lengas, e an l'assegurança que la moneda donada, aquí, aurà cap resulta positiva per las lengas. Tot benefici. D'un autre costat las autoritats de la decentralizacion an aital una legitimacion de la politica per las lengas, sense que l'Estat se molhèsse gaire mai ; lo libre aital es pauc car, e conselhi a totas las administracions d'o crompar, lor serà grandament utile dins lo voide cideral que las coneissenças lingüisticas son mesprezadas dedins l'Estat francés, de l'universitat dincals ministèris, del vilatjon a la darrièra cabana de platja. Ambe la subvencion d'Estat se podrà pas dire que l'Estat farga pas una politica per las lengas, donc aurà un apondon als discorses dels ministres que vòlon res far per las lengas. E çaquelà i a trabalh car i a 77 lengas, 77 biais de destruccions constitucionalas (sense comptar las diversitats dialectalas), 77 politicas de negacions de la realitats, de la diversitat sociala, de l'istorica umana de las lengas (dedins l'Estat o fòra). La perversion del financeire d'Estat baila una estranha situacion als redactors, una fauta de rigor politica, per estauviar la polemica. Son los meteisses que critícan lo nacionalisme per explicar qu'es pas bon per las lengas, e qu'en 2014 aniràn al collòqui de Lhèida en partit financiat pel govern nacionalista de Barcelona, govern qu'a reviscolat la dignitat d'unas lengas (cal notar lo plural 'nacionalista' donc) al Principat de Catalonha ; sense majoritat nacionalista catalana, i auriá pas agut d'oficialitat de l'occitan en 2006, es l'ajuda inversa de David Grosclaude o Paco Bayo que podràn dire lo contra, els que dins lo Parlament de Catalonha an volgut enterrar la «lei de l'occitan» en Val d'Aran, o valorizar un «occitan ortopedic» ,,, de «les pays d'Oc» segurament, involontariament dedins lo camp de l'IGB o del Colectieu Prouvènço.

I a realament una gròssa ipocrisia dins aquela populacion de professors paidocianistas e cercaires de «tria» que la majoritat de las recèrcas son basicament un reviscòl papierassièr administratiu francés que dona dins l'ideologic «bien pensant» per ajudar lo sistèma nacionalista francés de perségre la matança lingüistica ; car per èstre universitari, normalament, la vision globala deuriá èstre acceptada e pas sonque l'ILF version «langues de France», ambe una polida cobèrta.

Dins l'ideologia del libre, la basa, lo contèxte de despertar del francés al Quebèc seriá jamai estat sostengut, nimai estudiat : «son tròp nacionalistas» ; e quitament pel cas catalan, val melhor donar la redaccion a un ciutadan francés, per èstre segur de non pas èstre en concurréncia de pensada. Es evident qu'aquel gropàs de professors manifestarà per las «langues de France», lor cal una matièra d'estudiar (mas per la sobrevida n’en faràn pas mençon), mas de las leis per las dignitats de las lengas s'en trúfan, coma l’animal del rapaç en montanha ; de tot biais, las lengas dels lingüistas crevan pas, las identitats e un biais de viure de las populacions que la lenga n'es lo vector de comunicacion, sí que crevan,

Lo pretèxte del libre es segurament partit d'un bon sentiment, pervertit pels meteisses professors nacionalistas franceses de las universitats francesas, los paidocianistas, basicament de Montpelhièr; podèm legir : «le point commun es d'être en contact avec une langue nationale et officielle, le français», sembla a la definicion de patois dins Le Robert de 1954-2004 (jà estudiat dos vagada sus aquel blòg). La casta d'aqueles professors d'universitat paidocianistas son plan astrucs d'aver causit un professor retirat d'Àustria, el podrà explicar de quina manièra lo nacionalisme francés, expansionista, en associacions ambe lo nacionalisme imperialista anglés, an trabalhat per destrusir lo primièr Estat federal d'Euròpa, l'empèri Austro-Ongarés...(lo libre podrà aital provar una commemoracion 1914/2014) ; las diversitats identitàrias i èran, pauc a pauc, la nòrma que s'i installava politicament...per salvar lo regime imperial austriac de lenga germanica.

Aquel exercici libresca editat per Rohazon es una contorsion politica que non vòl dire lo seu nom ; es l'expression que lo que vòl pas d'aquestas lengas, nimai de l'estudi seriós, donc es un acte clarament de sentat scientifica per poder trabalhar tranquille e èstre financiats. Un conselh als professors estrangièrs, val melhor non trabalhar ambe los nacionalistas franceses de las universitats d'Occitània, los paisdocianistas. O son nacionalistas sense o saber, a l'amagat, e mèstre Jourdain fabrica de pòsa tot parier.

Jean Sibille, foncionari del ministèri de la culture, segurament al moment de la redaccion, o de l'establiment del projecte, es ara professor a Tolosa Miralh, explica que l'etiqueta de trapar per designar las lengas mesprezadas es complicada d'aver ; donc per la fòrça politica (ILF, aplicada) son las «langues de France» ; es un biais çaquelà de fargar un acte politic dedins la casta dels lingüistas : perqué ? Lo tractat dels Pirinèus a donc fabricat lo catalan coma una «langue de France», es Loís XIV que dèu èstre content tanben ... content de pensar parier pel basco e per l'occitan (entre Aran e Varossa-Comenge). E que pensar pel francic ? Es lo referèndum de Särrland qu'aurà creat lo francic coma «langue de France» ? Es plan lo politic nacionalista francés qu'a creat las «langues de France», per division o per colonialisme. Lo problèma se pausa politicament tanben per l'etiqueta «lenga regionala», mas aquò sembla pas gaire explicat per Jean Sibille. La semantica lingüistica los sembla pas interessar, e sobretot perqué aurà una connotacion politica, perqué ? Perqué «son lingüistas serioses», de las letras, e sobretot subvencionats. E donc tot es pas bon d'escriure, literatura si, lo demorat politic non, mas tot es bon per mostrar que son de plega-esquinas politicas ; son d'actors politics de primièra garba ; son del teatre d'universitats francesas en Occitània, los paidocianistas.

La recèrca desesperada dins lo sistèma francofòna annula clarament la reala aplicacion de l'ideologia basica del sant libre ; la francofonia es majoritariament la resulta de las conquèstas imperialistas parisencas (e los paisdocianistas o pòdon ignorar!), en Savòia, Comtea de Niça, coma en Africa ; mas aquò o devon pas escriure, «son serioses», fan dins lo «social istoric» (sancierament absent del libre). La francofonia es una administracion, un sistèma armat, un potencial d'ajuda per aver subvencions ; es la diplomacia francesa qu'es una de las mai grandas de la planèta e en res dimensionada en foncion del pichon espaci politic qu'es l'Estat francés sul continent europèu non colonizat. Perqué la «colonizacion interiora», sembla existar, non ? Que ne pensava En Robèrt Lafont, que lor podriá dire En Robèrt Lafont a-n aquestes professors benpensants, los plega-esquinas dels «Pays d’Oc» sábon fa plaser al poder en plaça, es lo legitimisme ontologic d’aquesta populacion.

Se parla del manteniment de l'ancian regime de la pluralitat de las lengas ; es evident que l'autor de l'assersion non sap res de l'istòria d'Aquitània, e de l'arribada del Francs en 1453, o ai jà escrit, aquò dinca 1470 la repression politica e armada, puèi tanben la repression notariala de l'emplec del latin e del « gascon » ; cal notar que son que se memòria lo latin !

«Le XIXen et le XXième siècle» : émergence du lien langue/nation » Lo paragrafe es de comentar coma una aisina d'aquela ideologia lingüistica francesa. De simplisme en simplisme, lo periòde revolucionari qu'es al XVIIIen sègle, se farga l'idèa que lo reialme pòt èstre plural, mas es l'extremisme -mot que vòlon pas emplegar- qu'imposa l'idèa de l'Estat francés unilingüe.

Es a la fin del periòde de la revolucion parisenca de 1789 que lo concènsus extremista e monoteïsta francés s'imposa, per aital legitimar una partida de las volontats dels reis que lor èra copar lo cap ; se tractava de rassegurar una casta novèla d'elèits. Lo modèl que Mao a aplicat en China, es alara jà aplicat en «França, una e indivisibla», sense Savòia e Niça, a l'epòca. E es indicat sul tèma. Tot es vist sul tèma dels tèxtes oficials, res sus la percepcion de la populacion, o lo biais de protestar en « províncias ». Dins aquel periòde, e pauc de temps abans, una mapa determinada las «provinces dites étrangères ». Es segur que lo ment dels « chefs » deviá aver gaire cambiat ; mas lo tèma es tractat de faiçon superfaciala.

Los tèxtes oficials, res que los tèxtes oficials, coma se la vertat sociala èra sonque aquí dedins … Es de social fòra sòl. Lo tractament istoric reberta un legitimisme dels gròsses e una oblidança sociala.

S'oblida las istòrias particularas ; se pensa França coma jà acabada e etèrna ; coma se França aviá pas perdut un bèl tròç en 1962 ! Alara qu'es perseguida de montatges militars, politics e administracions, sovent comentats ambe ironia per las populacions, e en matièra de lenga coma dins los autres tèmas.

La rason es pas sonque al cap ; s'es presentat aital, es una ideologia francesa clara e assumida ; tot assag de cambiar aquesta ròda infèrna e mortala, fòra l'estatala, serà ideologicament foragitada, per assegurar una nòva ideologia al nacional-expansionisme francés, o parisenc.

Lo biais de votar la lei Deixonne, sembla pas interessar lo redactor, quitament pas un elegit qu'a participat o un militant es estat interrogat ; senon las consequéncias aurián capvirat l'ideologia lingüistica del libre novèl.

Caldrà explicar als universitaris que fan o escrívon l'istòria, que tot es pas dins los escrits d'Estat qu'escana las lengas ; l'istòria sociala es pas aquela que el pensa perqué son d'esquèrra ; una bona recèrca sociala se deuriá dubrir suls interlocutors o las interlocutriças que fan que, els, son en plaça : los militants qu'an trabalhat sense dignitat de pagaments, per las lengas dedins l'Estat repressiu francés.

Es pas lo primièr còp que la vision universitària perseguís de l'abséncia d'independéncia de la pensada lingüistica universala ; ai tanben agut en man, un libre «Langues, dialectes e écriture» que sembla fòra per las errors metodologicas dels plega-esquinas de las universitats.

Mantunes contrapoisons son dedins lo libre, mas a la talvera, cal negar un pauc lo verbiatge complicat ; se l'argumentacion es bèla, nos auriá calgut aver de tornar sus tèrra ! O faràn a la finala, en listar e descrivent las lengas presentas en França,

«La relation des locuteurs à leur parler pose en France un problème particulier » e la solucion ontologica a la lingüistica es bailada ; es domatge qu'es pas donat al nivèl politic, se parla evidentament de la scessionita, una malautiá que pausa problèma al lingüista seriós ; la division del pòble dels locutors d'euscara pausa mens de problèma al « lingüista seriós ». Gabriel Bergounioux dona descripcion e semantica per melhor entendre lo « lingüista seriós », e zo farà ambe mantunas descripcions sociologicas. Pausa realament lo problèma de mantunas installacions lingüisticas que fan fosc los discorses.

Sempre dedins la matièra lingüistica, Henri Boyer questiona la neutralitat del lingüista ; podèm afortir dinca la pagina 139, qu'es impossible e alara que lo forabandissament d'una via de recèrca lingüistica es una error scientifica, mas una causa que dèu èstre assumida tala una causida politica en contradiccion ambe las cent primièras paginas.

Bergounioux assegura a la finala « les réflexions présentées ici, en se référant aux exemples catalan et occitan, peuvent également à de nombreux autres cas de contact/conflit». Es plan evident, mas perqué l'elonhar del politic e dels sistèmas politics viscuts en Occitània.

Hervé Guillorel repica al legal francés, en associar a comunautats precisas ; sens doblidar las glèisas, Frederic Hartweg e Georg Kremnitz completa dins un capítol prigond.

Henri Boyer, pagina 169, s'ataca a la semantica « patois » e los derivats, mai que tot dins las pichonas enquèstas e las responsas dels locutors. De patois non se pòt que pensar a la desaparicion de las lengas, 179 Georg Kremnitz ne farga una corta descripcion.

Henri Boyer tòrna a l'òbra per descriure l'impacte del monoteïsme lingüistic francés. Lo sosten del seu escrit, es presentat aprèp per Klaus Bochman, ambe l'invencion del « prestige et fonctions du français » en Euròpa, dels ancians regimes dinca anuèch. Coma lingüista, la grafia es un grand questionament, avèm en p. 199 tota una bèla presentacion.

Alain Alcouffe, lo tolzan, passa a la descripcion dels ligams entre moneda, l'economia e las politicas lingüisticas. Lo constat primièr del lingüista-economista es que l'economisme oblida los ligams essencials entre lenga e resorgas dinerièras.

Dedins la sociolingüistica, Guido Menshing e Julia Zwink s'autoquestionan sus la recèrca scientifica e las lengas. Del multilingüisme de l'Edat sonat Mejan, avèm lo modèl francés del monoteïsme lingüistic, e la luta del darirèr per damorar en plaça, es jamai sonat coma un conservatisme politic.

La segonda partida del libràs es introdusit encara per Joan Sibille ; aquí assegura la naturalitat francesa per aver sul seu territòri un sistèma lingüistic plural, la « realitat istorica, e etnologica e sociologica ». Una mapa apareis ambe la sampitèrna paradòxa « Domaine d'Oïl » e « Occitan (langue d'Oc) » ; lo mot « franco-provençal » indica pas « arpitan » en Savòia. Lo ligurian, un dialecte italic apareis coma lo francic, meteissa dimension. La mapa es precisa, mas oblida las realitats lingüisticas desterritorializada e la mapa de las colonias republicanas d'Oltra-mar (arribarà dins un capítol aprèp). La causida grafica de la mapa oblida los crotzaments entre las lengas dins las zònas de costejament.

Georges Fournier dintra dins lo cas istoric de Tolosa (Perqué pas tanben Bordèu, Marselha, Niça, Lemòtges, Pau-Lescar, Baiona) per las datas precisas entre 1209-1800 ; Michel Bert e Jean-Baptiste Martin fan lo cas de Lyon ; Anthony Lodge parla del francés de París ; Klaus Bochmann dintra dins lo francés parisenc del XVIen sègle ; Georg Kremnitz titola « Les langues de France avant la Révolution » (salvat l'arpitan e lo niçart son pas « Langues de France ») ; Philippe Martel li agrada fòrça la terror lingüistica francesa, aprèp 1793, l'an II ; Klaus Bochman tòrna e tòca lo periòde del dictator Napoleon ; Georg Kremnitz avança cap al chòc entre la constitucion de la « nation moderne » e las lengas veïculs reals de la vida sociala de l'epòca ; Olivier Molinier explica que la République contunha la guèrra lingüistica ; e coma èra pas sufisent, Felip Martel i tòrna.

Dins lo tresenc capítol avèm la « langue des signes » : « la langue des signes française » sembla èstre la sola ensenhada del Voló a Dunkirk.

La tresena partida es pels departaments e territòris d'oltra-mar, enfin pas oblidadas, mas qu'amerita mantunas grandas paginas en mai, vist lo seriós donat dins lo pauc de paginas qu'acaba de legir dedins «Histoire sociale des Langues de France» ; se donarà aquí las datas de la colonizacion per Marie-Christine Hazaël-Mazieux (perqué non pas per Occitània, perdon «les Pays d'Oc»?) ; puèi pel meteis autors « Les créoles français » (ambe mapas claras – e m'imagini qu'i dèu aver d'autras lengas per crear creòls, anglofònas, ispanhofònas, lusofònas, e benlèu tanben trapar las originas africanas?) ; - « langues de Guyana et langues parlées en Guyane » (mapas e tablèu precís per las descripcion) ; - « Les langues kanak de la Nouvelle-Calédonie : typologie, histoire, sociologie » per Isabelle Bril (ambe mapas e tablèu de presentacion) ; - « Les langues de Polynésie française (1942) : tahitien, mangarévien, marquisien, reo tuha'apae, reo pa'umotu » per Louise Pelzter (mapas e tablèu de descripcion) ; - « Le futunien (fakafutuna) et le wallisien (faka'uvea) » per Claire Moyse-Faurie ; - « Situation des langues à Mayotte » per Michel Alessio -Territòri lo mai critic ambe una descripcion minimalista, se doblidi un pauc las relacions conflictualas ambe l'Africa e las Comòras independentas.

La quatrena partida serà dedicada per « las lengas de l'immigracion » : - d'Africa, - d'Alemanha, - de la zòna anglofòna, - de Catalonha, - de l'Espanha, - de Grècia, - d'Itàlia, - de Polònia, - de Portugal, - de Romania, - de Russia, - dels locutors serbò-croatas, - de la zòna turcofòna, - d'Ucraïna, - las lengas d'Africa en viu en França, - de l'Iscla Maurici, - de la zòna malgacha, - de Haïti, - de la lenga arameana, - del persan, - de país tamol, - de la zòna de Wenzhou en China (fauta la comunautat tibetana de Peirigòrd o mai luènh en Occitània).

E per clavar un estudi mai critic sus las enquèstas lingüisticas demandadas per las autoritats de la decentralizacion.

Pel moment, serà lo libre lo mai complet sul subjecte de las lengas de França. Soi segur que d'autres professors o cercaires (novèlas generacions mai implicadas dins la critica del sistèma politic francés), e benlèu militants (mai professionals de dins las annadas 1980), s'i podràn ajustar per l'edicion venenta.

Un preservatiu es per evitar de pensar que los «paydociens» faràn la vida e lo bèl temps per la lenga occitana ; Dieu, per los que i creson, nos ne preversa.