Cosinar occitan es ecologic e economic

N’i a que pensan que èstre ecologista es votar ecologista. I a un autre biais.

Farèm una mena de sintèsi entre las teorias economicas novèlas (e se cal mesfisar de tot, mas son novèlas perqué los Parisencs dins los mèdias ne fan una descoberta) e un biais ecologic de viure, al modèl occitan ; perqué i a pas d’autre modèl ecologic qu’aquel dels occitans en Occitània ? Plan segur que NON ! Mas cal tornar prendre l’òbra dels aujòls, e tornar reviscolar çò que lo sistèma quimic nos a imposat, dempuèi la guèrra de 1914/18, e tanben transmetre la lenga en companhiá de la cosina.

Bon : l'invitat de France Culture vos parlarà de causas que vos semblaràn un pauc extra-ordinàrias : lo minjar es tanben lo viure e lo comèrci mondial, es una causida collectiva e personala. Se i botam una etiqueta es minjar occitan ; es pas simplament un bon viure, es una bona produccion occitana, transformada pels Occitans en Occitània e pel mercat occitan, ambe un sistèma educat de consomacion en Occitània, e que sap çò que son las sasons e la transformacion, o lo minjar educat, es de dire lo minjar OCCITAN EN OCCITÀNIA. Non podrètz mancar de l'escotar e tanben d'escotar l'estonament dels jornalistas parisencs !

Qualivòre es una associacion de Tolosa qu'assaja de far comprendre aiçò, la tecnocracia de la decentralizacion o pensa tanben.... tot es pas perdut per la civilizacion occitana se sabèm etiquetat aquelas iniciativas d'occitanas dedins l'Estat francés, e dins las regions administrativas francesas.

Mas l’objectiu ara es puslèu una question d’educacion, transmetre en occitan los saber far de la cosina occitana, cosina adaptada a la produccion locala dinca l’arribada dels perturbadors qu’avèm suportat de l’industria quimica de la pòst-guèrra de 14/18, e d’un sistèma de comèrci que escana los païsans dins lo camps batalhièrs del nacionalèexpansionisme francés, o dins l’usança dels pesticides dins los vinhals de Lengadòc. Anuèch es important d’ajudar los productors qu’an comprès lo problèma, a vendre a la sason las produccions dedins las urbanitats occitanas novèlas, aquelas qu’an elonhat la produccion agricòla dels centre de consomacion, e creat logistica per aver de qué minjar bon e occitan.

Donc ara avèm un sègle que lo problèma s’es installat, e devèm trabalhat per lo sortir lo mai aviat possible. AZF a ajudat a melhor entendre lo problèma ; AZF etiquetava l’azòta ambe la crotz occitan e lo comèrci seu se faguèt per produsir francés per l’exportacion en Aràbia Soadita o Brazil. Avèm de tot cambiat dins la cadena occitana de la vida e d’èstre dedins lo país, d’i viure e pas simplament ambe las produccion a posita, mas de pensar a çò que minjam, e coma o podèm preparar quora l’avèm descobert al restaurant.

Donc, dins las escòlas tolzanas lo problèma es pas de saber de quina manièra se prepausarà dels produïts biologic, mas de quina manièra la civilizacion occitan serà tranmetuda a totes e totas sense discriminacion republicana, e sense la discriminacion de lenga francesa, reiala o republicana. L’idèa es dins los caps, mas la dificultats se pausa dedins los caps dels coorporatismes professoral e administratiu e dels sindicats de parents. Un exemple de problèma : quora soi estat prendre lo meu diplòma de competéncia en occitan, m’a calgut saber tot solet ont se trapava, e donc quatre meses a esperar (per la factura, mens de doás setmana aprèp l’inscripcion, e tres meses abans l’examèn), per arribar al luòc, cal aver un veïcul a ròda (l’administracion de l’Éducation Nationale que autreja lo paperòt es elonhat del centre-cuitat, del mètro o del tram, o del tren), e quora s’arriba al secretariat i a un quadre nacionalista francés de l’Éducation Nationale que vos acuelhís per un «vous nous coutez bien cher», per nos explicar l’inutilitat de l’occitan ; aquel administrador li cal a tota fòrça legir aquel bilhet e sobretot entendre que la civilizacion francesa que el pòrta, nos cota plan car ; coma ai poscut li respondre :«-il me semblait que c’était vous…».

De cap a cim, lo sistèma francés de gestion de la vida publica es un gròs problèma se devèm aver una presa de consciéncia globala d’un futur respectuós de la vida sus la planeta, donc per una vida occitana en Occitània, per totas las populacions sense discriminacion francesa e republicana.

Cosinar es minjar, es viure, viure e trabalhar al país, vièlh eslògan de las annadas 1970, al moment que la populacion dels locutors naturals (transmission sense l’escòla) de la lenga èran encara una gròssa majoritat en Occitània ; lo programa de France Culture, escotat ambe las aurelha occitana, ajuda a entendre que sèm a una novèla imposicion o imperatiu, tornar al sistèma de civilizacion anciana, aquela que faguèt sempre las riquessas occitanas – de moment que la moneda èra pas panada pels centralistas franceses e lor pensada politica.