Es un excellent article de La Croix. Serà tradusit aquí.
Interdit devath lo franquisme, lo catalan s’es fabricat dempuèi 40 ans un objecte degut a la normalizacion, mas aquel pal de l’identitat catalana es anuèch al còr d’una batalha ambe lo poder central espanhòl.
Ikea practica lo catalan dempuèi 2008. « Avèm menat la batalha de cinc annadas devath la fòrma de pression amicala per obténer l’edicion en catalan del catalògue ! se felicita Josep Anton Fernandez, un dels responsable de l’ONG de defensa del catalana «Platafòrma per la lenga». Avèm assajat d’èstre originals e simpatics per convéncer que lo catalan es bon pels afars, car los consomadors estíma los produïts en catalan. »
Aquel mercat de 12 milions de personas es numericament mai important qu’aquel de la Suèda, fauta pas de far saber l’associacion, qu’òbra pel respecte de l’estatut de la lenga oficiala, del catalan e per eradicar las connotacion de marginalitat que li pega a l’esquina. « I a encara mantunes sectors, talas la justícia o l’administracion, que lo catalan n’a quasiment pas lo dreit de vida. Sonque 14 % dels jutjaments son formulats en catalan, alara que totes les foncionaris o quasiment la párlan », denóncia Josep Anton Fernandez en mostrar dabans el la plaqueta de la guida bilingüe que lo catalan vesina ambe lo roman o l’arabe per convéncer los novèls venguts qu’es una lenga d’oportunitats socialas e aquela qu’ajuda de desvolopar un porjecte de vida en Catalonha. « Cadun pòt gardar la seuna identitat e la seuna cultura, e en meteis temps far partit d’una comunautat» argumenta.
UNA REGION DE BILINGÜISME PARFAIT
Josep Anton Fernandez se prend coma un bon exemple. Los seus parents son venguts dins las annadas seissanta de l’autre caire d’Espanha per cercar de trabalh dins la prospèra Catalonha. A debutat de parlar catalan a las 14 annadas. « En una trentena d’annadas, un milion de personas an migrat de l’interior tal los meus parents. Una granda partida de la classa obrièra parlava alara espanhòl en Catalonha, dementre que la classa mejana parlava, ela, catalan. La politica de mesclatge a l’escòla es estada un succès», nos dona coma argument major per l’escòla en defensa del catalan.
Gabriel Colomé, professor de sciéncas politicas a l’universitat de Barcelona, apondrà : « Catalonha non voliá sobretot pas far tal lo País basco que co-existísson dos comunautats basca e espanhòla. Faguèron una causida de modèl de societat, aquel d’aver un sol pòble gràcia a una escòla de l’integracion e a la politica d’immersion lingüistica per evitar los gètos espanhòl e catalan e los risques ligats als conflictes socials. » E l’universitari d’ajustar : « Lo bilingüisme fonciona pron plan, las gents van aisidament d’una lenga a l’autra. »
Ahmed, un Marocan aguent après la nacionalitat canadenca que viu a Barcelona, se reconeis dins aquel projecte civila e non etnica. A la maison, se parla frnacés ambe la femna catalana. « Los meunas dròlles son de tres nacionalitats. Soi pron marcat per aquesta faiçon de viure, per aquesta faiçon de se dire de mantunes mondes. Es precisament çò que vòlon los Catalans. Soi a fons solidari ambe las loras volontats de volar ambe las alas pròprias. »
PROJECTE D’ESPANHOLIZACION DELS CATALANS
Car tornar, lo catalan, clau del lindal de l’identitat catalana, se trapa dins la tormenta, al còr d’una batalha politica entre la region autonòma e lo poder central espanhòl. D’un costat s’agusant las revendicacions sobeiranistas ; e de l’autre latz s’encreis la volontat de represa en man e d’«espanholizarcion» dels Catalans, per tornar préner l’expression del ministre d’educacion (madrilenc). Lo projecte de refòrma de l’educaicon actualament en debat a Madrid prevei de rendre opcional l’ensenhament del catalan, alara qu’es devengut, aprèp una longua reconquèsta, la lenga principala d’ensenhament, a costat del castilhan.
Amb 90 ans, Roser Bofill n’imaginava pas tornar viure las amenaças. Se tòrna remembrar coma, aquò farà seissanta annadas, en plen franquisme, creètz una escòla pels tres enfants e mantunes dels lors cosins e amics. De quin biais a manejat per capitar d’ensenhar en catalan. Retornèt préner la flama dels seus parents, que els-meteisses avián agreat lo corrent reformista catalanista nascut a la debuta del XXe sègle.
« D’aquel temps, i aguèt una pujada de naissença d’escòlas de tipe Montessori que volián, dins la règa dels grand movement de renaissença culturala catalana, sancierament renovelar la pedagogia. Se parlava d’escòla ‘viva’, explica Roser. Aquestas escòlas '”viva”, agstigada devath la dictatura del general Primo de Rivera, puèi devath aquyela de franco, s’atidèt pas de tornar far viure la flama. Baila, alara al moment de la transmission democratica, los ingredients per la reconquèsta del catalan ambe l’escòla coma pal-levador principal.
QUARANTE ANNADAS DE NORMALIZACION DEL CATALAN
« Dins las annadas 1960-70, abans la mòrt de Franco, mntunes milièrs d’ensenhants an seguit mantunas formacions d’estiu perqué lo modèl d’escòla publica catalana forquèsse prèste alara que caminava l’idèa de democracia », tòrna explica lo pedagògue Angel Prat, que participèt ambe lo sociològue Jordi Vives a l’arribada de l’escòla catalana. « Cap mèstre sabiá ni ensenhar, ni escriure en catalan. Avèm capitat en vint annadas per reciclar tot lo personal ensenhant », perseguís la padagògue. Aital o tòrna explicar Roser Bofill, dins la meuna joventut, « se parlava catalan a la maison, parier per tot lo monde, mas aquel dreit s’arrestava al lindal de l’ostal. S’escriviá en castilhan, l’escòla èra en castilhan, se pregava en castilhan. »
« Anuèch, podèm viure en catalan en Catalonha. Aquela renaissença lingüistica es exemplària », sotalinha ;lo sociolingüista Henri Boyer, de l’universitat Paul-Valéry de Montpelhièr. Aquò foguèt possible gràcia a un « prigond movement social », « un esfòrç collectiu grand per normalizar la lenga» e sovent « un sosten de la Glèisa », argumenta Jordi Vives,« e perqué la societat reclamava lo catalan, comprès los immigrats que n’avián comprès l’interès per la lora integracion e la lora ascencion sociala ». Anuèch, aquesta societat es picada al viu.
MARIE VERDIER (a Barcelona)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Felicitacions per aquel article.
Remarcarèm lo cambiament de semantica, entre los locutors de la platafòrma per la lenga catalana que parla de lenga espanhòla e l’autora de La Croix parla de lenga castilhana. I a un paisatge politic de l’emplec d’una semantica o de l’autra.
Podèm remarcar un fum de causas que son semblantas ambe l’occitan ; mas çò que fauta es lo sosten politic, e una glèisa catolica qu’es contra l’occitan en Occitània, ontologicament, de faiçon oficiala ! (ai mantunes exemples en man e dempuèi sègles) Es la resulta de l’inquisicion, la primièra engimbrada per Roma, causa violenta que faguèt tanben la debuta de l’assimilacion a l’Estat francés.
Podèm veire que cap escòla per immersion lingüistica occitana es nascut dins lo sistèma catolic e privat d’ensenhament, en trenta annadas de reviscòl de la demanda de la populacion (per las escòlas Calandreta o pel sistèma de l’Estat francés). Notèm sonque una sola escòla en bearnés, pel moment…
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada