arcuèlh

diumenge, de maig 12, 2013

Niça : los detalhs que fan lo bilhet …

Dins lo bilhet aquel vos dirai dos pichons documents que fan lo problèma per Occitània, o lo bilhet per me ; son normalament jamai religats e çaquelà o vau far.

1 / vesètz aquel juec, l’ai daissat una jornada sobre la paret FB, e mantunes milièrs de personas l’an vist ; fòrça Occitans, Catalans, Piemonteses, Bretons, Espanhòls, etc, e ai jamai recebut una responsa a la question ; la donarai aquí.

Jérôme Cahuzac en vila de Vilanèva d'Òlt

Lo problèma es ligat a l’afar e a la seuna mediatizacion ; es un indici que jamai digun sus FB m’a demandat. Mas es pas encara la responsa … Digatz me encara.

Vos daissi encara pensar sobre aquesta question : Dins aquel document que vos sembla important?

2 / un document qu’ai recebut, d’una pagina oficiala publicada per Nice Matin ; cal mercejar la persona que me l’a mandar, es un grand document, preciós; disi pagina oficiala perqué la redaccion la dona un ciutadan nissart engatjat (es pas notat sobre la pagina, e o castigui en res  la causida politica, es lo seu dreit democratic). Es un autre element que me questiona, gaitatz la pagina que dirai 75-1 del sistèma francés de premsa, aquel numèro famós fabrica lo “comunautarisme patrimonialista nissart” e tanben “occitan”, perqué sembla que n’avèm pron ambe aiçò del patrimoine :

Patrimòni de Niça

Me soi sempre pausat la question : perqué los Franceses nos an daissat l’idèa que lo patrimòni es lo passat e qu’o cal abandonar (avèm agut castig dins las classas pichonetas -las escòlas publicas que ara escanerízan pron plan los articles de Nice Matin quora son dins lo sens de las loras capelas, FELCÒïsta-, jà, per l’abandonar, èra clarament l’escòla de Jules Ferry qu’o faguèt en confondre alfabetizacion e francizacion), e al meteis temps nos –escrivans occitans ambe totas las colors politicas potencialas- demándan d’èstre los turiferaris d’aiçò dins paginas de premsa, qu’afavorízan sempre la nostalgia, lo passat, lo plega-esquinas politic, e non pas la dignitat, la fiertat, la dinamica, lo futur (nostalgia compresa) … de Niça ! (dins lo cas presentat) Perqué sèm patrimòni pels Franceses que nos vòlon escanar dins las escòlas dichas publicas ? Per dintrar dins lo musèu e aucupar foncionaris lors ? Es pas brica la fauta del grope, o cal plan escriure. Perqué pas simplament un “Nissa – Niça” al cap de Pagina  e pas sonque sobre aquesta pagina, mas dins tot lo jornal de Niça (Nikae en grèc); perqué aiçò tanben de la dança anciana es Niça, non ? E dèu èstre pas simplament per una casta de privilegiats (o son los que particípan, o cal dire), mas o deuriá èstre dedins totas las escòlas de Niça, totas (cal far la lista aquí, las escòlas de l’Estat francés, de las associacions e del regimes concordatòris catolics) ; la lenga e la cultura de Niça non an d’èstre ‘patrimòni’ an d’èstre de totes e totas, e se Niça es independenta (perqué non) o a d’èstre tanben per escriure la lei de Niça.

E donc sobre aquesta pasta perversa francesa, deguda a la «grandeur Républicaine» e l’escàn d’una escòla d’Estat francés, desvolopada a Niça sonque dempuèi 1860 ambe un referèndum pervers e tòrt ambe pistòla a l’entrada per votar OUI (podiá èstre d’un autre biais ambe los franchimands expansionistas ?), sobre aiçò, avèm lo problèma de l’ignorança republicana francesa desvolopada a Niça, esta-nuèch  coma díson a Niça ; ai pas encara comprès perqué, tanpauc, perqué Niça se plega a la refòrma grafica francesa imposada dempuèi que Rohan es passada a Rouen, o Orlhenx es devengut Orléans, devath lo rei-dictador franc François Ier, qu’èra quitament pas rei a Niça ! Niça èra pas del Rei aquel a l’epòca, me sembla… Alara perqué esciure «couma acò» ? Es perqué avèm un president que las causas se devon cambiar ? Recordarai al monde de Niça que lo budgecte del rei franc es pas mai clar que lo budgecte del president de la supausada republica, e aiçò dempuèi 1860 o podèm constatar. Recordarai a Niça que los budgecte del Duc d’Aquitània o del Rei de Navarra èra votat en decembre abans l’arribada de la conquèsta francesa, 1453 per Aquitània, 1792 per votacion d’abandon legislatiu en Navarra, los traïdors son tanben Biarneses.

Una pichona leiçon de grafia e fonia me sembla necite a Niça, Nikae en lenga anciana grèga… Dins lo meteis mot la O en rus a mantunas prononciacions en foncion del luòc de l’accent tònic ; es una tecnica per non pas inventar grafia novèla, o grafèmes novèls. Es vertat a Niça sembla que sapiguèssen pas la diferéncia qu’i a entre un accent agut e un accent grèu, per indicar los dos mòdes de foncionament de la modernitat de l’accent grafic (vertat qu’es pas Nissart, mas cal legir Jacme Taupiac sul tèma de l’accent dins las lengas latina, dins lo famós libre «l’occitan modèrne»); i a doás manièras d’emplec : 1 / l’accent al modèl francés, cambiament de ròtle de la vocala devath, é o è … mas aplicat a unas vocalas per l’occitan, á o à, é o è, ó o ò. 2/ per l’accent tònic, sonque l’accent agut es emplegat, República, coma per totas las lengas latinas ! Alara se lo Nissart es lenga latina a Niça (çò que dobti pas), podèm pensar que lo foncionament es similar ! L’usança al revèrs, grèu, es question política (coma indicat en Catalonha, e a Niça, política, pública, etc.). Dempuèi Niça en emplegar las règlas francesas, fan mai elonhat lo Nissart de l’ensemble latin (cal recordar çò qu’es aquel latinitat que faguèt pantaissar Dante dins la Divína Comèdia ?), e alara fan de nacionalisme francés dins la lenga de Niça, es pervers, non ? Son Franceses sonque dempuèi 1860, los engatjats contra la Repóblica de Niça o son dempuèi que Niça plega esquina ; la lenga de Niça es existenta segur abans l’arribada de la dictatura lingüistica e grafica francesa, abans l’escòla qu’escan las paginas patrimonialistas e constitucionalistas de Nice Matin.

Per fin, val melhor pensar que Var es pas una frontièra lingüistica, nimai los païsans gavòts dels Alps, mai fau  pensar que Ròse tanpauc ! Cal pensar que Provènça a tanben escrich dins la grafia que los Ducs d’Aquitània an demandat de normalizar als sapients de l’abadiá de Lemòtges (Èran pas dins las universitats d’aqueles tempses, se cal demandar se o son anuèch dins l’universitat de Niça o dins las pichonetas escòlas d’Estat francés ?).

Sul tèma de la nostalgia folclorista nissarta (al meteis moment de recepcion que l’article nissart), totun (mot gascon que cal popularizar a Niça) es una bona causa me sembla, d’aver memòrias dels vestits e danças de Niça ; mas cal anar mai luènh e se pausar lo tèma dins la modernitat, coma se far en Catalonha, per saber los sabers, las sapienças popularas, e aiçò es clarament valable pertot dins los territòris annexats recentament coma mai vièlh d’assimilacion. Aital un jornal de Balears dona la bona via de la recordança del passat, de la modernitat anciana, de la nostalgia, gaitatz aquí :

Mallorquins a Barcelona

Apondon de las darrièras minutas : ai pas donat la responsa a la question pausada pel primièr punt.

Dins aquel document que vos sembla important? Lo bilhet prepausa un document d’una agéncia de premsa ; aquesta agéncia de premsa a crompat un reportatge a un jornalista local ; lo sol jornalista local qu’a escrich sul tèma es un jornalista de France 3 Aquitaine. Aquí avèm doás ipotèsis : – lo jornalista de F3 Aquitaine a vendut lo reportatge a ABACA Press, devath un autre nom, nom d’emprunt, possible, o – un autre jornalista a prepausat a l’agéncia ABACA Press de crompar lo reportatge, car ABACA Press es pas installada pertot a l’Estat francés o cal plan dire. Mas quin es lo jornalista local qu’a mandat lo reportatge, e perqué pas l’AFP o Reuters ?

Respondre a la question es jà dintrar en campanha electorala a Vilanèva d’Òlt. ABACA Press agéncia americana de premsa o podrà segurament solucionar, mas pas sonque.

Respondre a la question sobre Niça ; perqué dins una pagina “Patrimòni” i a un bilhet d’opinion –benlèu imposat de sabi pas quina manièra- de l’ancian cargat de la cultura nissarta dins lo rectorat de Niça  ? Perqué encontra la «Repùblica» de Niça ? E sense cap potencialitat de responsa balançada, democratica, coma dins tota bona democracia, república que fosquèsse realament de Niça ? Aiçò, a la manièra de l’intellectual francés que sap tot, e desvira los conceptes politics a l’imatge de çò que podrètz legir dins lo bilhet següent, tot en emplegar las resorgas ancianas (adreiças d’amiguisme) per poder publicar ? Perqué ? Sembla èstre lo modèl FELCO tot aiçò… E podèm alara entendre melhor de quina manièra se fabrica la causida dels professors d’universitat, cal aver resolgut lo problèma lo mai important per l’Estat francés dins las autonomias universitàrias, es d’èstre pron plega-esquina per aver un pòste de professor d’universitat !

Los detalhs en Occitània quora passèm de Bordèu a Niça, fan l’actualitat de la nacion plega-esquinas que sèm, que son… e de l’abséncia de mèdias que portèssen clarament lo debat sus la plaça publica, democraticament, en francés, en parisenc, en occitan, en nissart, en peirigordin, en biarnés, e pauc impòrta las grafias e lo patués. Mas sempre sense lengatge de fusta.

Abonament Ousitanio VivoAficha setmana de l'EuròpaBordèu 2