Sobeiranetat, aquela que volèm

Es un concepte politic que caldrà aver al cap … per los dos meses que venon ; per descodar l’actualitat dempuèi Espanha, n’aurèm mestièr.

Dins un programa de television, Singulars, lo president de l’associacion dels entrepreneires (PME o TPE) de Catalonha explica perqué lo sistèma dels rendièrs en Catalonha a emplegat l’argent europèu puèi l’argent catalan per desvolopar projecte d’infra-estructura sense cap utlitat per la populacion. Se lo pòble catalan èra estat sobeiran, aquò non auriá poscut arribar, amai soi segur que lo sistèma democratic auriá ajudat a la refòrma, çò que sembla impossible pel sistèma espanhòl coma l’a poscut explicar aquel meteis programa. Alara tornar la sobeiranetat es tornar la dignitat a la nacion catalana, en via d’assimilacion senon.

Senon, perqué los Franceses fan mina de non saber, al Quebèc son mai clars :

Lo partit aquel, lo PQ, es al poder, çò que vòl pas dire que serà d’una eficacetat per capitar aquela sobeiranetat novèla en America del nòrd. Nos cal saber que lo PQ es luènh d’èstre l’ideal per capitar aiçò de la sobeiranetat.

Se volètz legir lo document en francés cal picar sul document, vos remardarà sul document d’origina.

La sobeiranetat, l’esquèrra e la dreita

La sobeiranetat del Quebèc es-ti a l’esquèrra o a la dreita? En rason d'una virada tòrta del discors public de las darrièra annadas, sèm forçats de ligar la sobeiranetat a l’esquèrra. Mas aquò es pas lo cas.

Faire l'independéncia del Québec, es pas brica s’enbarrae dins l’encastre ideologic que nos privariá de la libertat politica de faire nosauts-meteis las nòstras causidas de societat en pibelant lo Quebèc a l’esquèrra o a la dreita de manièra finalisanta. Es al contrari ganhar aquesta libertat, inaccessibla dedins la federacion canadenca. Es anar dins la direccion que causirèm nosauts-tot-parier en nom de la societat.

Faire l'independéncia del Quebèc, es ganhar la capacitat de faire las nòstras pròprias leis, las nòstras pròprias causidas. S’en aniràn de còp aquí, de còps al revèrs – mas seràn sempre las nòstras, e non pas aquelas imposadas per un carcàn politico-legal qu’avèm pas causit.

La sobeiranetat, es un projecte de país virat cap a l’avenidor tot en ligar aiçò a las raiças de la nòstra istòria e de la nòstra identitat. Es un projecte de país que s’adreiça a totes los Quebequeses.

Es un projecte de país que serián mèstre dels revenguts fiscals, mèstre de la nòstra immigracion, mèstre del nòstre desvolopament. Aont seriàn mèstre en çò nòstre, un còp al final, fins finala.

Lo document es brut e podrèm segurament ne fabricar un equivalent per Occitània. Mas pel moment i sèm pas arribat ; es justament lo problèma per Occitània.

I a segurament de monde que se questiónan sus aquesta idèa d’esquèrra e de dreita ; cal notar que lo Canadà es un regime autocratic e que la reina d’Anglatèrra es encara la sobeirana coma los Borbons en Espanha pòst-franquista ; ailà son encara subjecte del rei, subjecte, alara qu’aiçí nos an fait fantasmar l’idèa d’actor de la ciutat, ciutadan, tot en nos enganar, es fRANÇA ; e donc la metafòra revolucionària qu’indica los gropes a la dreita o a l’esquèrra del rei, es encara de valor conceptuala ailà, al Canadà federal ; çò qu’es estranh es que lo subjecte fosquèsse encara vigent en Espanha coma del temps de la debuta del XIXen sègle, coma se los escrits dels Occitans, Montaigne, La Boétie, Montesquieu o Pierre Bayle, erián pas arribats a Madrid, del temps de Primo de Ribera (fin del XIXen sègle), o del franquisme e pòst-franquisme (1939-2013) ; çò qu’es estranh es que fosquèsse aital encara dedins l’Estat francés (1789-2013, ambe intervals qu’avèm agut emperadors o dictadors) qu’a descapitat lo rei, «decensent de Diu» segon la gràcia vaticanesca, e donc lo pal que los reis faquèren, son pus lo pal de referéncia entre l’esquèrra e la dreita, vertat que podèm dificilament concretizar aiçò dins lo nacionalisme francés qu’es sempre imperialista e enganhador, una referéncia per totas las colors politicas franchimandas, sense excepcion.

Mas de qu’es la sobeiranetat ? Aquí dos document d’ajuda en sciéncias politicas.

Es un poder politic que vòl donar a una comunautat nacionala (aquela qu’es pas la definicion de Maurràs o Renan), la possibilitat de decidir solet las leis e conductes que li sembla los melhors per virar un viure melhor sus la planèta en companhiá dels autres pòbles vesins o pas.

En Occitània, las darrièras sobeiranias son estadas perdudas a mantunes endreits, listèm tres importantas :

1792, los Parlaments de Navarra en Bearn e Parlament dels Comtadins en Avinhon vòtan, en una sola data, lo 22 de setembre l’abandon de la sobeiranetat, l’abandona de la creacion de leis, al sol profieich de la casta aplegada en reünion parlamentària parisenca, al periòde aquel de granda violéncia juridica. Aquí avètz dos Parlaments de borgeses (mai o mens totes, en pausicion complicada e devèm suportar las violéncias republicanas) qu’an abandonat lo poder dels pòbles concernits per trapar una melhora casa a París. E dempuèi aquesta data, sèm representat, e la representacion es talament elonhada de las realitats, que per melhor veire las realitats los cal TGV-LGV per mai aviat tornar al país per assegurar qu’una lei votada es plan aplicabla al país nòstre, Occitània. E aquela casta borgesa aital podrà far melhor lo lòbiing que cal, per s’assegurar rendas republicanas de grand nivèl e assegurar l’avenidor a las castas novèlas dels republicanistas, e dels pòstes partidocratas d’elegits locals.

1860, es l’armada francesa qu’organiza un referèndum pel plaser de la comunautat politica europèa, Estats europèus que repotegavan contra l’annexion d’una partida del Reialme de Piemont a fRANÇA ; Savòia e Niça an perdut las loras independéncias politicas, e al referèndum sonque bilhetons pels OUI èran presents, las gents son estadas forçadas de votar, e l’afar donèt qu’un espandiment de mai per París, e mantunes problèmas suplementaris per las populacions. Cal notar qu’es la tresena manièra d’aver perdut la sobeiranetat per un parçan d’Occitània, e que se podrà definir coma una voléncia d’Estat francés, reial, imperial o republican. Cal notar tanben qu’en 1860, Argèria èra «francesa» dempuèi 1830, per la meteissa envasion militara e per finançar campanha (tornèm trapar aquel fenomèn ambe l’afar Guéant d’anuèch, avèm pas cambiat de sistèma). Anuèch a Niça, la màfia russa o anglesa vira, e los partits presentats e escolhits son majoritariament los partits de la retirada ensolelhada franchimanda, los partits azulans e franchimands plan sotmetuts e enganhadors, que sonque la color de l’orientacion es basada sul pensar parisenc, e pòst-bonapartista.

Ambe aquelas pèrdas de sobeiranetat, podèm listar donc que tres populacions, tres pòbles se son fait enganats per la faciada franchimanda. Aquela pòrta bona mina d’una sobeiranetat del pòble (rendut aital unic), mas desgalha las loras capacitats d’èstre dignament representats sus la planèta, e dedins lo novèl sistèmad e mondializacion.

Lo Parti Québécois o sap, e mantunes autres partits del Quebèc tanben ; en Occitània, sembla èstre lo grand voide dels partits sul tèma, sonque lo talverista PNO o presenta aital, mas l’an pas cargat dins lo ment per convéncer clarament las populacions.

Lo Parti Québécois tracta d’autres subjectes ligats a las causidas politicas, coma la solidaritat, l’egalitat, la fraternitat, la transmission democratica, la democracia, etc… mas son d’autres capítols, cal virar las paginas per veire qu’èstre sobeiran assegura pas un contengut a una seria d’accions politicas autanplan importantas.